"Ethiopische koffieboeren in de frontlijn van klimaatopwarming"

Tegen 2070 zou 60 procent van de huidige regio's die geschikt zijn voor de koffieteelt in Ethiopië, daar niet meer voor kunnen dienen. Het gevolg van steeds minder regen, steeds hogere temperaturen, steeds meer droogte, voorspelt een nieuwe studie. Een ramp voor de economie: koffie is voor 15 miljoen Ethiopiërs de belangrijkste bron van inkomsten. De vraag is of en hoe het tij nog kan worden gekeerd.

De klimaatverandering en de koffieteelt, het is niet de eerste keer dat de alarmbellen rinkelen. Veel locaties waar koffiebonen kunnen worden geteeld, staan onder druk door de opwarming van de aarde. Hogere temperaturen en langere periodes van droogte brengen de oogsten in gevaar. Ethiopië is daar een goed voorbeeld van.

Het Oost-Afrikaanse land, in de zogenoemde Hoorn van Afrika, is de bakermat van de beroemde koffieboon Arabica, die volgens kenners de meest smaak- en kwaliteitsvolle koffie oplevert, en dus ook door producenten de meest gebruikte koffieboon is. De laatste jaren melden Ethiopische koffieboeren meer en meer mislukte oogsten als gevolg van de weersomstandigheden.

Sinds de jaren 50 zijn de gemeten neerslaghoeveelheden in Ethiopië drastisch gedaald, tegelijkertijd komen er de laatste jaren steeds meer periodes van droogte voor. Die hebben hun effect op de regio's die geschikt zijn voor de teelt van koffiebonen. En ook op de plaatselijke economie. De koffieteelt is een bron van inkomen voor ongeveer 15 miljoen Ethiopiërs, 16 procent van de bevolking.

"Duizenden hectaren aan koffieplantages dood"

Wetenschappers van de Royal Botanic Gardens (Kew), in de Britse hoofdstad Londen hebben samen met collega's uit Addis Abeba, Ethiopië, een en ander in kaart gebracht. De resultaten van hun onderzoek zijn gepubliceerd in het vakblad Nature Plants, de vooruitzichten zijn allesbehalve rooskleurig.

Concreet: tegen 2070 zou de oppervlakte in Ethiopië waar op dit moment nog koffieteelt mogelijk is, met 60 procent afnemen. Het worstcasescenario, ervan uitgaande dat we geen actie ondernemen en rekening houdend met een temperatuurstijging van 4 graden, zoals het Internationale Panel voor Klimaatverandering (IPCC) voorspelt. De schatting van het IPCC is nog ruim, maar zelfs als de wetenschappers iets voorzichtigere voorspellingen gebruiken, zou de beschikbare oppervlakte nog met 55 procent dalen.

"De Ethiopische koffieboeren staan in de frontlijn van de klimaatverandering", zegt Aaron Davis, wetenschapper van Kew. "In Ethiopië, en bij uitbreiding eigenlijk in de hele wereld, zal er minder koffie geproduceerd kunnen worden als we niks doen. En de koffie die er nog zal zijn, zal minder smaken en meer kosten."

Davis zag met eigen ogen de gevolgen toen hij in 2015 de koffieplantages in Harar bezocht, sinds 1910 een rijk en productief gebied voor de Ethiopische koffieteelt. "Honderden, zoniet duizenden hectaren aan koffieplantages waren gewoon dood. Het keerpunt was er bereikt."

Oplossing: mooi op papier, moeilijk in praktijk

Valt er dan helemaal niks meer aan te doen? Toch wel. Koffieboeren zouden zich kunnen aanpassen door hun plantages de komende tientallen jaren te verplaatsen naar nieuwe, meer geschikte gebieden, zeggen Davis en zijn collega's.

De meeste koffie wordt geteeld op een hoogte van 1.200 tot 2.200 meter. Als meer en meer lager gelegen gebieden ongeschikt worden voor de koffieteelt, kunnen landbouwers hogere locaties opzoeken voor hun plantages. Als ze dan ook nog eens andere technieken zouden toepassen, zoals irrigatie en mulching, zou het koffiegebied nog kunnen uitbreiden.

Het klinkt allemaal mooi in theorie, "gewoon" alles wat hogerop verhuizen. Maar Davis weet dat het veel moeilijker is dan het lijkt. "Het zal veel coördinatie, veel inspanningen, veel middelen vragen om zoiets te kunnen realiseren." Middelen die veel Ethiopische koffieboeren niet ter hunner beschikking hebben, zegt hij.

De meesten van hen werken zelfstandig, niet in grote commerciële conglomeraties. Ze hebben niet eens hun eigen vervoersmiddelen, laat staan dat ze het zich kunnen veroorloven om te investeren in middelen tegen de klimaatverandering.

En in sommige gebieden zullen de gevolgen van de opwarming zo ernstig zijn dat ze zelfs met tegenmaatregelen niet meer geschikt zullen zijn voor koffieteelt.

Meest gelezen