Ons land is al meer dan een week in de ban van een eierschandaal. Want in een aantal eieren is er fipronil aangetroffen, een pesticide dat gebruikt wordt voor luizenbestrijding. Het FAVV zegt blokkeringen en monsternemingen te hebben gedaan bij zowel legbedrijven als opfok- en vermeerderingsbedrijven. “De absolute prioriteit waren de legbedrijven omdat de productie van de eieren aan de consument geleverd worden”, klinkt het in een persbericht.

In het totaal werden preventief 86 pluimveebedrijven geblokkeerd, waaronder 48 legbedrijven. Momenteel zijn er nog 51 bedrijven geblokkeerd, waarvan 22 legkipbedrijven. Zondag waren dat er nog 57, er zijn dus intussen 6 bedrijven vrijgegeven.

In 21 bedrijven is fipronil in zeer lage concentraties aangetroffen. Het maximaal gehalte bedraagt tot nu toe 0,092 mg/kg. Dat is ver beneden de Europese grenswaarde van 0,72 mg/kg.

LEES OOK: Hoe is fipronil in onze eieren terechtgekomen? En hoe groot is het gezondheidsrisico? Alles wat u moet weten over het eierschandaal

“Het FAVV doet er alles aan om deze resultaten zo snel mogelijk te bekomen om een volledig globaal beeld te kunnen geven maar is daarvoor afhankelijk van externe laboratoria”, klinkt het. “Daarenboven is er volop een extra monitoringprogramma opgestart bij alle niet-verdachte leghenbedrijven. Het gaat hier om ongeveer 200 leghennenbedrijven. Ook zij worden dus uit voorzorg gecontroleerd op fipronil.”

Het FAVV werd door de bevoegde ministers om een gedetailleerd verslag gevraagd en bereidt dit nu voor.

Kritiek op communicatie

Expert in crisiscommunicatie Jeroen Wils, die de dioxinecrisis van 1999 van nabij heeft meegemaakt, is niet mals. De eerste kapitale fout die hij opmerkt in de communicatie van het FAVV is de laattijdigheid waarmee het voedselagentschap het publiek heeft geïnformeerd. “Ze hadden begin juni al weet van de besmetting en hebben toch nog tot 20 juli gewacht om andere EU-landen en ook de consumenten bij ons te alarmeren, ze hebben veel te lang gezwegen”, aldus Wils. “Terwijl je toch net over voedselveiligheid totale transparantie verwacht. Het gaat over eieren, een basisproduct dat alle consumenten zo goed als dagelijks gebruiken.”

De schaarse gegevens die het FAVV dan toch de wereld instuurde, waren volgens Wils zeer vaag. “Ze weigerden het precieze aantal bedrijven te noemen die betrokken waren, ze weigerden de waarden van de fipronil in de eieren mee te delen. Zoiets voedt de achterdocht en het wantrouwen. Het stelt niet gerust, temeer omdat de Nederlandse evenknie van het FAVV wél codes van besmette eieren vrijgaf waardoor mensen konden zien of ze deze verdachte eieren in huis hadden. Als dan tegelijk warenhuizen besluiten van eieren terug uit de rekken te halen, klinkt de geruststellende boodschap van het FAVV dat de Europese normen niet gehaald worden, toch verontrustend”, aldus Wils.

Ander punt van kritiek is dat het FAVV er steevast voor koos om een woordvoerster in de loopgraven te sturen. “Gezien de aard van de problematiek was het veel beter geweest om iemand die hoger in de hiërarchie van het agentschap staat naar voren ter schuiven om met meer gezag de boodschap te brengen.”

Daarnaast zijn er nog enkele omstandigheden die ertoe geleid hebben dat de crisis inzake communicatie uit de hand liep, zoals het feit dat alles in de vakantie gebeurde en de politieke wereld stillag. Dat alles voedde de perceptie van de m/v in de staat dat er iets achtergehouden werd.

Het feit dat het FAVV steeds “het geheim van het onderzoek” van het parket inriep als excuus om niet ten volle te communiceren, noemt Wils “een drogreden”. “Alleen als ze in hun communicatie beschuldigingen zouden geuit hebben over bedrijven die mogelijk aan de basis lagen van het schandaal, kon dat moeilijkheden geven. Maar spreken over de gevolgen van de fipronilbesmetting: welke eieren besmet waren bijvoorbeeld en hoeveel bedrijven betrokken waren, dàt kon het gerechtelijk onderzoek zeker niet belemmeren”, besluit Jeroen Wils.

FAVV: "Juiste weg gevolgd"

Herman Diricks, gedelegeerd bestuur van het FAVV, heeft de houding van zijn instelling maandagavond verdedigd in Terzake. "We hebben de juiste weg gevolgd", zegt hij. Op 2 juni kwam de eerste melding van de aanwezigheid van het giftig product in de voedselketen binnen.

Zowel inzake de procedures bij de aanpak van het probleem als inzake de communicatie over het probleem naar het grote publiek bleef Diricks volhouden dat het FAVV zich niets te verwijten heeft.

Tytgat: "Minder positief dan vanmiddag"

De tests hebben toxicoloog Jan Tytgat van de KU Leuven niet gerustgesteld. "Wanneer je refereert naar een grenswaarde van 0,72 mg/kg kan je inderdaad zeggen dat de resultaten zeer gunstig zijn", zegt hij. "De slechtste staal van 0,092 mg/kg ligt daar immers een stuk onder. Maar alles hangt dus af van de norm die je hanteert. Je kan absoluut niet meer zeggen dat we ver onder de grens zitten, want zo is het niet. We flirten met de veiligheidsgrens."

Diricks hield in Terzake vol dat het FAVV de Europese norm gebruikt "die door de Europese Commissie is gevalideerd en die door alle EU-lidstaten wordt gebruikt". Diricks zei dat hij bereid was de nodige bijkomende informatie aan de toxicoloog van de KU Leuven te bezorgen, omdat er volgens hem mogelijk sprake is van een misverstand.

Diricks zei ook dat het FAVV werkt aan een lijvig dossier voor de ministers van de federale regering om alle stappen uit te leggen die door het FAVV genomen zijn in de fipronilcrisis sinds begin juni. "We zullen alles uitleggen wat we gedaan hebben", zei Diricks, die benadrukte dat het FAVV "niets heeft willen verstoppen, maar enkel naar buiten kwam me 'correcte en relevante' informatie."