Poolse president Duda presenteert eigen voorstellen voor hervorming gerecht
De Poolse president Andrzej Duda heeft zijn eigen voorstellen voor de gerechtelijke hervormingen in zijn land gepresenteerd. De hervormingen die de regering voorstelde, dreigen volgens de Europese Commissie de onafhankelijkheid van het Poolse gerecht te ondermijnen. Duda wil nu de invloed van de regering bij de benoeming van rechters verminderen en de president een sterkere positie geven.
Duda had in juli zijn veto gesteld tegen twee van drie wetsontwerpen die de regering van de conservatieve partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) had ingediend om het justitie-apparaat in Polen te hervormen. De oppositie en vele onafhankelijke experts waren van mening dat de hervormingen ongrondwettelijk waren, omdat ze de greep van de regering op de rechterlijke macht danig zouden versterken.
Duda, zelf lid van PiS, stelt nu een aantal wijzigingen voor. Zo zou het de president moeten toekomen om te beslissen of rechters al dan niet actief mogen blijven nadat ze de pensioengerechtigde leeftijd van 65 jaar hebben bereikt. Ook stelt Duda voor dat hij leden van de Nationale Raad voor de Rechtspraak kan aanwijzen indien daarover in een bestek van twee maanden geen gekwalificeerde meerderheid kan bereikt worden in het parlement. De Raad is een college dat de rechters benoemt.
Dat laatste voorstel vereist volgens president Duda een wijziging van de grondwet. Een woordvoerder van de liberaal-conservatieve oppositiepartij Burgerplatform liet alvast verstaan dat zijn partij geen zin heeft in een grondwetswijziging die enkel tot doel heeft de president meer macht te geven ten nadele van de minister van Justitie. "Deze krachtmeting moet beslissen wie er meer macht krijgt over rechtbanken die tot op heden onafhankelijk zijn. Dat is geen gerechtelijke hervorming", reageerde hij.
Europese Commissie zal voorstellen bestuderen
De Europese Commissie houdt de gerechtelijke hervormingen in Polen al ruim anderhalf jaar in het vizier. Vicevoorzitter Frans Timmermans reageerde dat hij de voorstellen van de president aandachtig zal bestuderen, maar hij voegde er meteen aan toe dat de twee wetsontwerpen niet de enige zijn die de Commissie zorgen baren. Tijdens een beraad met de ministers voor Europese Zaken kreeg de Nederlander naar eigen zeggen de volle steun van de lidstaten. Respect voor de rechtsstaat is "een fundamentele waarde van de Europese Unie", beaamde de Estse vicepremier en huidig raadsvoorzitter Matti Maasikas.
Timmermans dreigde er deze zomer mee het befaamde artikel 7 van het Europese verdrag te activeren. Die procedure zou ertoe kunnen leiden dat het Poolse stemrecht in de Europese ministerraden wordt opgeschort. Zo ver is het echter nog lang niet. "Wij rekenen erop dat het probleem via een voortgezette dialoog kan opgelost worden", zei Maasikas. Timmermans putte alvast moed uit de bereidheid van de Poolse regering om de dialoog te hernieuwen. De Poolse minister Konrad Szymanski zei op zijn beurt dat zijn regering alle noodzakelijke toelichtingen wil geven. "Wij verwachten zakelijke gesprekken over feiten", zei hij.