Direct naar artikelinhoud
Standpunt

Kan de Spaanse regering de verleiding bedwingen om nieuwe wonden te slaan met een totale vernedering?

Kan de Spaanse regering de verleiding bedwingen om nieuwe wonden te slaan met een totale vernedering?
Beeld Eva Beeusaert

Bart Eeckhout is opiniërend hoofdredacteur.

Zelfbeschikking is een hoog goed. Kosovaren, Koerden of Tibetanen kunnen getuigen dat de wereldgemeenschap lang niet altijd consequent omspringt met dit nochtans door de Verenigde Naties erkend principe. Geopolitiek en consequentie zijn dan ook begrippen die zelden in dezelfde zin vallen.

Niettemin mogen ook de Catalanen aanspraak maken op zelfbeschikking, als zij dat met een overtuigende meerderheid vragen.

Of die meerderheid van de Catalanen ook echt en wel meteen een onafhankelijke, eigen staat wil, is een andere kwestie. Het enige zinnige antwoord dat daarop te geven valt, is dat we het niet weten.

Het is denkbaar dat de Catalanen het zelf ook niet zo heel zeker meer weten. Bij de jongste verkiezingen koos minder dan de helft voor een separatistische partij. De opkomstcijfers van het referendum en manifestaties voor en tegen bieden geen helder uitsluitsel.

Rede

Ook de Catalaans-gezinde burgemeester van Barcelona, Ada Calau, geeft toe dat het betwiste referendum van anderhalve week geleden een onvoldoende basis biedt om een onafhankelijkheidsclaim op te vestigen. Haar stem is de stem der rede, waar het zo aan ontbroken heeft.

Tot enige rede schijnt ook de Catalaanse minister-president Puigdemont gedwongen te zijn. In een nogal multi-interpretabele toespraak kondigde de man aan de onafhankelijkheid te willen uitroepen, maar de uitvoering “enkele weken” uit te stellen, tot dialoog met de Spaanse regering heeft plaatsgevonden.

Wat als de dialoog mislukt of geweigerd wordt?

Dit uitstel, dat wel een beetje naar afstel ruikt, is geen eindpunt. Een sterke onderhandelingspositie hebben de Catalanen niet meer. Kan de Spaanse regering de verleiding bedwingen om nieuwe wonden te slaan met een totale vernedering? Hebben Europese krachten voldoende op de Spaanse premier Rajoy kunnen inwerken opdat hij zijn koppige, brutale en contraproductieve repressie wat mildert?

En is er dan een compromis mogelijk? En wat als de dialoog mislukt of geweigerd wordt? Duwt Puigdemont dan wel op de rode knop van zijn institutionele atoombom, in het volle besef van de binnenlandse, economische en internationaalrechterlijke risico’s die hij zich dan op de hals haalt? Een ander scenario is ook dan mogelijk: vervroegde verkiezingen waarbij alle Catalanen veilig en ordentelijk hun voorkeur kenbaar kunnen maken.

Tot dusver is het Catalaanse verzet koppig en soms radicaal gebleken, maar immer vreedzaam. Laat ons hopen dat dat zo blijft

Oude rekeningen

Dat nieuwe uitwegen mogelijk blijven, is goed nieuws.

Er is evenwel ook een somberder toekomstscenario. Het overheidsgeweld in Catalonië heeft oude rekeningen heropend. Tot dusver is het Catalaanse verzet koppig en soms radicaal gebleken, maar immer vreedzaam. Spanje heeft helaas ook een andere geschiedenis van afscheidingsbewegingen. Laten we hoe dan ook hopen dat Spanjaarden en Catalanen een remake van die loden tijd bespaard blijft

Meer opinie? Krijg op zondag en woensdag gratis onze nieuwsbrief OPINIEMAKERS. Inschrijven kan hier.