Het zikavirus muteert zo snel in Braziliaanse patiënten dat de kans op nieuwe varianten van de ziekte toeneemt, waarschuwen onderzoekers. Dat zou de ontwikkeling van vaccins en tests kunnen bemoeilijken.
Edison Luiz Durigon, hoogleraar aan de Universiteit van São Paulo en hoofd van een onderzoeksgroep naar de ziekte, trekt aan de alarmbel. ‘Vandaag is er maar één zika, en mensen worden immuun nadat ze de eerste keer besmet zijn’, zegt hij. ‘Maar het virus verandert constant, en het zou mij niet verbazen als we binnenkort zika 2, 3 en 4 zien ontstaan.’
Snelle mutatie
Durigons team volgde nauwgezet drie patiënten, twee mannen en een vrouw, en verzamelde wekelijks bloed-, speeksel-, sperma- en urinestalen. Op basis daarvan werd het genoom van het virus in kaart gebracht in een Amerikaans lab.
‘Elke week onderzochten we de data om te zien wat er veranderde in het genoom’, zegt Durigon. ‘Bij een patiënt stelden we vast dat het virus in de zaadstalen anders was dan het virus in zijn urine. Bij alle patiënten bleek het virus in de laatste fase van de infectie veranderd in vergelijking met het virus dat ze had besmet.’
Bij de mannelijke patiënten bleef het virus zes maanden lang sterk aanwezig in het sperma, bij een van de testpersonen ook drie maanden in het speeksel.
‘Zika bleef zich al die tijd voortplanten in de testikels, en via microscopisch onderzoek konden we vaststellen dat ook de zaadcellen geïnfecteerd geproduceerd worden’, zegt hij. ‘Dat betekent dat de conceptie kan plaatsvinden met geïnfecteerd sperma. We weten niet of de zwangerschap in die gevallen verder evolueert en, als dat wel zo is, wat de consequenties kunnen zijn voor de foetus.’
Soa
De mogelijkheid dat het virus seksueel overdraagbaar is, maakt de verspreidingscapaciteit van zika veel groter, zegt Durigon. Hij vindt dan ook dat de strijd tegen de ziekte veel breder gevoerd moet worden en niet langer exclusief mag focussen op vrouwen.
‘Het heeft geen zin om enkel zwangere vrouwen te testen op het virus, vrouwen aan te raden om muggenwerende middelen te gebruiken en risicogebieden te vermijden, terwijl mannen hun gewone leven verder mogen zetten’, zegt hij. ‘Vrouwen kunnen geïnfecteerd worden door hun partners, en artsen hebben momenteel te weinig oog voor dat risico.’
