Europese Unie kondigt strijd aan tegen fake news

De “High-Level Expert Group”, zo zal de werkgroep heten. Experten uit verschillende domeinen kunnen zich tot midden december aanmelden om deel uit te maken van het comité. Daarbij is plaats voor zowel media-experten als academici en personen uit het maatschappelijk middenveld. Vanaf januari volgend jaar zal de werkgroep van start gaan. De eerste resultaten worden verwacht in april 2018.

Maar de EU is ook geïnteresseerd in de mening van gewone Europeanen. Vanaf nu tot 23 februari 2018 worden burgers, sociale mediaplatformen, nieuwsorganisaties allerhande en onderzoekers uitgenodigd een enquête in te vullen over fake news. Europa wil meningen verzamelen over hoe burgers fake news ervaren en over de maatregelen die we kunnen nemen tegen het fenomeen. De bevraging vind je hier.

Een van de vragen in de enquête luidt bijvoorbeeld: “welke van de volgende gebieden zijn volgens u tijdens de afgelopen twee jaar het doelwit geweest van nepnieuws?” Politiek is een optie, maar ook de domeinen immigratie, wetenschap en de entertainmentsector. Journalisten kunnen hun professionele ervaringen met fake news delen in een aparte bevraging.

Centraal staat “de verdediging van het recht op kwaliteitsvolle informatie voor burgers, dat een hoeksteen is van onze democratieën,” verklaart de bevoegde Europees Commissaris voor de digitale markt Mariya Gabriel. “Ik wil een open en breed debat voeren over fake news om dit complexe fenomeen aan te kaarten en de uitdagingen die voor ons liggen het hoofd te bieden.” Vicevoorzitter van de Commissie Frans Timmermans zegt dat de EU mensen “instrumenten moet geven om fake news te identificeren”.

Het gaat hierbij wel enkel om de bestrijding van fake news dat als niet illegaal wordt beschouwd. Voorlopig is fake news pas een misdrijf als het bijvoorbeeld aanzet tot geweld of terrorisme. De overgrote meerderheid van valse nieuwsberichten is niet tegen de wet.

Dit alles moet leiden tot een gecoördineerde Europese strategie in de strijd tegen fake news, die bekendgemaakt zal worden in de lente van volgend jaar.

Een dergelijke strategie is broodnodig. Hoewel er al andere initiatieven tegen fake news bestaan (bijvoorbeeld de zogenoemde First Draft Coalition waaraan onder andere Twitter en Youtube meewerken of de International Fact Checking Day op 2 april), lijkt de opmars van foute nieuwsberichten maar moeilijk te stuiten. Denk maar aan het onderzoek naar de Russische inmenging in de Amerikaanse presidentsverkiezingen vorig jaar waarbij valse nieuwsberichten een grote rol gespeeld zouden hebben.

Dit alles heeft ook een impact op het publiek. Uit een speciale Eurobarometer blijkt dat in oktober 2016 een meerderheid van de Belgen (64%) van mening was dat Belgische media betrouwbare informatie brachten. Het Europees gemiddelde komt met 53% echter maar net boven de helft uit. De meeste mensen in Europa (66%) noemen radio het meest betrouwbare medium. Sociale media komen als minst betrouwbare medium uit de bus: 55% van de Europeanen en 64% van de Belgen vindt sociale media onbetrouwbaar.