Factcheck: kan minister Jambon met één pennentrek de zes politiezones fuseren?

Na de rellen in Brussel is de discussie over de Brusselse politiezones weer opgewakkerd. Volgens CD&V-voorzitter Wouter Beke moeten de Franstalige partijen helemaal niet overtuigd worden. "De minister van Binnenlandse Zaken kan de zones fuseren met een koninklijk besluit", verklaarde Beke daarover in "De afspraak op vrijdag". "Hij hoeft hier zelfs niet voor naar het parlement te gaan."

Minister Jan Jambon liet al snel verstaan dat hij dergelijk koninklijk besluit niet wilde opstellen. "Het is niet de bedoeling om dit van bovenaf op te dringen", vertelde hij daarover in de commissie Binnenlandse Zaken.

De dag na de commissie Binnenlandse Zaken twittert de woordvoerder van Jan Jambon, Olivier Van Raemdonck, plots dat het "complete fictie" is om te denken dat de politiezones gefuseerd kunnen worden via Koninklijk Besluit. Volgens hem heb je daarvoor het akkoord nodig van de Brusselse burgemeesters.

Hij verduidelijkt aan de telefoon dat volgens hem de zones enkel kunnen fuseren bij Koninklijk Besluit als de Brusselse burgemeesters hiermee akkoord gaan en dat je een fusie zonder akkoord enkel kunt doordrukken via een wetswijziging.

Na de Dutroux-affaire werd de politie in ons land grondig hervormd, met de politiewet van 1998. Het is ook deze wet die bepaalt hoe politiezones kunnen fuseren, meerbepaald in artikel negen.

Dat artikel zegt dat de minister van Binnenlandse Zaken politiezones kan fuseren bij Koninklijk Besluit "na advies van de betrokken burgemeesters". "Maar dat betekent niet dat de burgemeesters akkoord moeten gaan", zegt professor Dirk Van Daele, hoogleraar van de faculteit Rechtsgeleerdheid aan de KU Leuven. "De burgemeesters kunnen een negatief advies geven, maar de minister hoeft daar geen rekening mee te houden."

"Als de minister politiezones wil samenvoegen moet hij dus eerst advies inwinnen en daarna een voorstel van Koninklijk Besluit maken, dat ook ondertekend moet worden door de minister van Justitie. In dit geval Koen Geens (CD&V)."

In theorie kunnen de politiezones wel degelijk gefuseerd worden met een Koninklijk Besluit. Maar...

In de praktijk is het niet raadzaam om dit Koninklijk Besluit door te voeren, want "dat zou leiden tot totale chaos", vertelt professor Dirk Van Daele. "Het beheer van die grote politiezone én het politiecollege zouden dan bestaan uit vertegenwoordigers van de negentien gemeenteraden en de negentien burgemeesters. Dat is totaal onwerkbaar."

Wat is wel mogelijk? "Het beheer van deze grote politiezone overdragen naar het Brussels Gewest", aldus Van Daele. "Dan behouden de negentien burgemeesters bij de handhaving van de openbare orde hun gezag over de politie en kunnen zij ook betrokken blijven bij het vaststellen van de de prioriteiten van de politie, maar kan het gewest de financiën en dergelijke beheren. Dan krijg je een werkbare structuur. Daarnaast dient uiteraard een gewestelijk veiligheidsbeleid te worden uitgetekend, waarvoor de wet nu al de mogelijkheid biedt."

Op dit moment is het nog niet mogelijk om een politiezone te laten beheren door een gewest, daarvoor zou een wetswijziging nodig zijn. 

In theorie kunnen de zes Brusselse politiezones met een Koninklijk Besluit worden samengevoegd zonder instemming van de negentien Brusselse burgemeesters. Dit zou echter een onwerkbare structuur met zich meebrengen. Een eengemaakte Brusselse politiezone kan dus best geregeld worden met een wetswijziging. 

"Of wat nog beter zou zijn: een fusie van de negentien Brusselse gemeenten", aldus Van Daele. "Maar dat is voorlopig nog politieke fictie."