Hoe zou het nog zijn met het Lam Gods?
In november gaf de Vlaamse regering groen licht voor een doorgedreven restauratie van de tweede reeks panelen van het Lam Gods. De restaurateurs halen nu beetje bij beetje de overschilderingen van de panelen. En zo komt het originele kunstwerk van de gebroeders Van Eyck langzaam naar boven.
In hun atelier in het Museum voor Schone Kunsten in Gent werken de restaurateurs van het KIK (Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium) aan de tweede fase van de langdurige restauratie. Nadat ze met veel succes de buitenluiken van het kunstwerk restaureerden, zijn nu de onderste panelen van de binnenkant van het veelluik aan de beurt. En die panelen bleken net als de eerste reeks zwaar overschilderd te zijn. Vooral het centrale paneel met de Aanbidding van het Lam kreeg door de eeuwen heen hier en daar een extra laagje verf waardoor de originele Van Eyck al honderden jaren niet meer zichtbaar is. Meer dan 40 procent is overschilderd, concludeerden de restaurateurs. En nadat de Vlaamse regering extra geld voorzag, mogen ze nu alle overschilderingen verwijderen.
Eerst maken de restaurateurs de gewaden van een aantal personages
vrij. “Het origineel heeft weer heel scherpe lijnen en een heel mooi glanzend
oppervlak, diepe schaduwen en hoogsels,” zo zegt Hélène Dubois, hoofd van de restaurateurs in het MSK. Terwijl de vormen van de overschildering
platter en eenvoudiger zijn. Soms zijn de verschillen tussen origineel
en overschildering heel duidelijker. Sommige engelen kregen bijvoorbeeld
een mantel in een heel andere kleur dan de originele. Sommige andere
figuren zijn dan weer fel verkleurd door de tijd.
Weten de restaurateurs wat ze onder de overschilderingen zullen aantreffen? Uiteraard is alles op voorhand grondig onderzocht met de nieuwste technologieën en weten ze dat er ongeveer drie procent schade is aan het origineel. Dat betekent dat sommige van de originele Van Eyck-figuren overschilderd zijn terwijl ze helemaal niet beschadigd waren. “Sommige figuren zijn nog in een prachtige toestand, maar werden door de schilders samen met beschadigde stukken overschilderd om een homogeen resultaat te krijgen,” zo zegt Hélène Dubois. En soms werden schilderijen ook gewoon overschilderd om ze aan te passen aan de tijdsgeest. Ze kregen dus een hedendaagse look.
De zijpanelen zijn duidelijk minder overschilderd dan het centrale
paneel. Daar zijn het vooral de gewaden die overschilderd zijn. Ook daar komen de eerste resultaten van de restauratie stilaan naar boven en zijn de
kleurverschillen duidelijk.
Er is duidelijk nog veel werk, maar dat het Lam Gods er eind 2019
helemaal anders zal uitzien, dat leidt nu al geen twijfel meer.