EU zet deur open voor Westelijke Balkan
Voor het eerst sinds vele jaren spreekt de Europese Unie opnieuw de duidelijke ambitie uit om uit te breiden. Als ze de nodige hervormingen doorvoeren, mogen zes landen uit de Westelijke Balkan erbij. 2025 is een streefdatum, maar geen deadline.
"De deur staat open", zei Federica Mogherini in het Europees parlement in Straatsburg. "Het pad ligt open voor de Westelijke Balkan om eindelijk bij de Europese Unie aan te sluiten." De Hoge Vertegenwoordiger van de EU voor het buitenlands beleid kwam die boodschap verdedigen voor het parlement, al moeten de staatshoofden en regeringsleiders dat engagement nog bekrachtigen, in mei van dit jaar, op een top in Sofia.
Concreet gaat het om zes landen: Albanië, Bosnië, Kosovo, Macedonië, Montenegro en Servië. Op Bosnië en Kosovo na zijn die landen allemaal al officieel erkend als 'kandidaat-lidstaat'.
Een kwestie van veiligheid
Voor Mogherini ligt de aansluiting van de Balkanlanden in de lijn van de geschiedenis en hun geografische voorbestemming. Het proces van toenadering tussen West- en Oost-Europa is al sinds 1989 aan de gang. De oorlog in Joegoslavië maakte daar, voor wat de Balkan betreft, brutaal een einde aan. Recenter gaven de eurocrisis, de brexit en de opmars van eurosceptische partijen een deuk in het Europese zelfvertrouwen. Niettemin is nu, volgens de EU, het moment gekomen om de draad weer op te pakken, zelfs al kan dat vragen en weerstand oproepen bij de Europese burgers.
"De westelijke Balkanlanden liggen in Europa en zijn omringd door lidstaten van de EU", zei Mogherini. "Een probleem in één van die landen is een probleem voor de Unie. De enige veiligheidsgarantie bestaat erin om die landen stevig te verankeren, door hun een perspectief van integratie te bieden." Daardoor is die ontwikkeling ook in het belang van de Europeanen die nu al wel tot de EU behoren.
Daar komt bij dat andere grootmachten, zoals Rusland en China, in de Balkanregio op de loer liggen om hun economische en politieke invloed te versterken. Daarom wil Europa nu resoluut inzetten op verdere integratie, en ziet het 2025 als het mogelijke begin van een nieuwe uitbreidingsfase.
Juncker tempert de verwachtingen
Toch waarschuwt de Europese Commissie in één adem voor te hooggespannen verwachtingen en voor haastwerk. Europees Commissaris Johannes Hahn, bevoegd voor Uitbreiding, zei luidop dat "de vergissingen uit het verleden" niet herhaald zouden worden. Daarmee leek hij te verwijzen naar de aansluiting van Bulgarije en Roemenië in 2007, landen die er volgens velen nog niet klaar voor waren.
Commissievoorzitter Juncker toonde zelfs nog meer reserves. Hij benadrukte dat de betrokken landen eerst hun grensconflicten moeten regelen. Ook op andere vlakken - zoals de rechtspraak, strijd tegen de misdaad, de persvrijheid - zijn de voorwaarden nog lang niet vervuld. Voor Juncker is 2025 slechts "indicatief" als horizon.
Vooral voor Kosovo schuilt er inmiddels nog een Europees addertje onder het gras. Een land als Spanje, dat zeer beducht is voor separatistische bedreigingen, staat weigerachtig tegenover de erkenning van Kosovo als onafhankelijke staat. Dat de Europese Commissie nu Kosovo in één adem noemt met vijf andere onafhankelijke landen kan in Madrid nog voor wat diplomatieke wrevel zorgen.