Zo laag is de pakkans in Belgisch verkeer: ruim 58.000 kilometer onder invloed rijden voor je betrapt wordt

Vias onderzocht hoe hoog de pakkans in België is voor de vier belangrijke killers in het verkeer: rijden onder invloed van alcohol, te snel rijden, rijden met een gsm in je hand en rijden zonder veiligheidsgordel. Op basis van politiecijfers, totaal aflegde kilometers in heel het land - 102 miljard - en gedragsmetingen trok het instituut enkele ontstellende conclusies. 

Zo worden er elk jaar ongeveer anderhalf miljoen alcoholcontroles uitgevoerd, wat neerkomt op één controle om de 68.000 kilometer. Uit gedragsmetingen blijkt dat 2,7 procent van alle kilometers in ons land onder invloed wordt afgelegd, wat neerkomt op 2,7 miljard kilometer. Met 47.000 overtredingen in 2015 betekent dat dat je gemiddeld 58.596 kilometer onder invloed moet afleggen vooraleer je betrapt wordt. "Of anders uitgedrukt: een persoon die voor het eerst betrapt wordt op rijden onder invloed van alcohol, heeft op dat moment gemiddeld al 58.596 kilometer onder invloed gereden", zeggen de onderzoekers van Vias. 

Volgens Vias blijkt uit een internationale vergelijking ook dat de controlekans op alcohol in België bij de laagste van Europa ligt. In Noorwegen is de pakkans met 30.300 kilometer bijvoorbeeld dubbel zo groot. Het percentage bestuurders die positief testen is dan weer het op één na hoogste van Europa. Alleen Cyprus doet het nog slechter. Al spelen naast de controlekans ook andere factoren een rol in het gedrag van de bestuurders. 

Ook de subjectieve pakkans - of bestuurders het gevoel hebben dat ze betrapt kunnen worden - is te laag wanneer het op alcohol aankomt, vindt Vias. "In 2007 is tijdens de Staten-Generaal voor de Verkeersveiligheid aanbevolen dat 90 procent van de bestuurders de kans om een ademtest te moeten afleggen als 'zéér groot' moesten inschatten", aldus de onderzoekers. "Maar in 2015 haalden we amper 10 procent antwoorden met 'grote en zeer grote kans'."

Wie zonder gordel rijdt heeft in theorie nog minder kans om betrapt te worden. Er worden jaarlijks 77.000 overtredingen vastgesteld, terwijl er geschat wordt dat er 8,47 miljard kilometer in overtreding wordt gereden. Je moet dus gemiddeld 110.000 kilometer zonder gordel rijden om één keer betrapt te worden.

Een iets hogere pakkans is er bij bellen achter het stuur. Daarop worden jaarlijks 118.661 bestuurders betrapt en kan je theoretisch gezien gemiddeld 27.507 kilometer afleggen met je gsm in de hand zonder betrapt te worden. In totaal wordt er jaarlijks 3,26 miljard kilometer afgelegd  door bestuurders die telefoneren of sms'en achter het stuur.

Enkel op het vlak van snelheid doet België het beter. Hierbij moet je 'maar' 2.102 kilometer boven de limiet rijden om een keer geflitst te worden. Ter vergelijking: in Noorwegen is dat 77.000 kilometer.

"Voor de vier bekendste en belangrijkste oorzaken van verkeersongevallen kunnen we besluiten dat de kans om gecontroleerd en betrapt te worden voor het begaan van overtredingen zeer klein is", concludeert Vias. "Het aantal de facto vastgestelde overtredingen is in de praktijk een miniem deel van het totaal aantal overtredingen. Door de lage kans op controle is het vrijwel zeker dat iemand die voor het eerst betrapt wordt door de politie al herhaaldelijk dezelfde overtreding heeft begaan zonder daarbij door de politie betrapt geweest te zijn."

Vias raadt dan ook absoluut aan het aantal controles drastisch op te drijven, willen we de verkeersveiligheid in België nog verbeteren. Willems: "De hoofdconclusie van dit rapport is dat prioritair werk moet gemaakt worden van het minstens verdubbelen van de pakkans voor alle belangrijke overtredingen. Bovendien zal een substantiële verhoging van het aantal staandehoudingen door de politie een positief effect hebben op de subjectieve pakkans, op het gedrag van de bestuurders en daarnaast ook op de kans om gepakt te worden op het rijden zonder rijbewijs, zonder verzekering of zonder keuringsbewijs."

Meer controles zijn voor Vias uiteindelijk ook dé manier om veelplegers uit het verkeer te halen. "Gezien het intrekken van het recht tot sturen het ultieme middel is om recidivisten uit het verkeer te weren, is het bewaken dat bestuurders zich effectief aan die beperking houden een absoluut noodzakelijke voorwaarde om de hele handhavingsketen te laten functioneren", besluit het rapport.