Trump doet aankondiging over nucleair akkoord met Iran: dit zijn de scenario’s

"De slechtste deal die ooit werd gesloten" en "rampzalig akkoord", zo noemde Trump het wereldwijd geprezen, internationale akkoord al sinds 2015. De deal moest voorkomen dat Iran een kernmacht zou worden. Onder druk van steeds luider wordende dreigementen van een Israëlische of Amerikaanse preventieve aanval op de Iraanse atoominstallaties, maar vooral door de knellende sancties, besloot Teheran toen alsnog in te binden.

De 'grote steen des aanstoots’, de verrijking van uranium, werd flink aan banden gelegd. Iran, dat snel nucleaire vorderingen boekte, kon zo op korte termijn niet meer aan hoogverrijkt uranium komen om een kernwapen te maken. Ook deed het afstand van de voorraad laagverrijkt uranium. 

Verder besloot Teheran atoominspecteurs toe te laten die erop moesten toezien dat het land zich keurig aan de afspraken hield. De weg naar een atoombom, zo was het oordeel van de regering-Obama, Europese bondgenoten, China en Rusland, was hiermee afgesloten. Of in ieder geval tot 2025.

Onzin, vonden Trump, een deel van de Republikeinen en Israël. Volgens het Witte Huis deugt de deal niet omdat de Iraanse ontwikkeling van langeafstandsraketten niet werd aangepakt. Juist met deze raketten, zeker als ze zijn voorzien van een kernkop, kunnen de Iraanse leiders de VS en hun bondgenoten vroeg of laat bedreigen, aldus Trump.

Ook vindt hij dat het akkoord voor onbepaalde tijd moet gelden, niet voor een aantal jaren. Zo moet worden voorkomen dat een sterker Iran, nadat het akkoord is verlopen, alsnog snel aan een kernwapen gaat werken. De president wil verder dat de "destabiliserende steun" van het Iraanse regime aan bondgenoten in de regio, zoals Syrië en Hezbollah, wordt aangepakt. Eisen waar de Iraanse leiders niet eens over peinzen om ze in te willigen.

Dit zijn de mogelijke scenario’s: 

1. Trump zegt het Iran-akkoord op

Dit is de meest verregaande stap die de president kan nemen. Het is ook wat zijn nieuwe nationale veiligheidsadviseur, John Bolton, het liefste wil. "Een enorme strategische blunder", zo noemde Bolton de Iran-deal in januari. Drie jaar terug, voor het akkoord werd gesloten, pleitte deze Republikeinse ‘havik’ zelfs voor het met de grond gelijk maken van alle Iraanse atoominstallaties.

"Bombardeer Iran om de Iraanse bom te stoppen", aldus Bolton toen in een opiniestuk. "De VS kunnen de nucleaire infrastructuur grondig vernietigen, maar Israël kan ook in zijn eentje doen wat nodig is." Als Trump het akkoord vanavond opzegt, zal het de eerste belangrijke aanwijzing zijn voor de invloed van Bolton.

Trump dreigde in januari al de Iran-deal te verscheuren. Net als nu, stond hij toen ook voor de keuze of hij de verlichting van de sancties tegen Iran wel of niet zou verlengen. Het Congres – lees de Republikeinen – bepaalde dat het akkoord om de zoveel maanden tegen het licht moest worden gehouden om ervoor te zorgen dat Iran zich hield aan de afspraken.

In januari besloot Trump nog de verlichting van de sancties niet te schrappen om de Europese bondgenoten enkele maanden de tijd te geven de Iran-deal te repareren. "Dit is de laatste kans", waarschuwde de president toen. "Als andere landen falen in deze periode, zal ik een einde maken aan de overeenkomst." In dit scenario stuurt de regering-Trump, gesteund door Israël, aan op een confrontatie met Teheran. 

Israël zal opnieuw dreigen met een preventieve aanval op de Iraanse atoominstallaties en Washington zal benadrukken dat "alle opties klaarliggen". Inclusief de militaire. Iran staat dan voor de keuze: akkoord gaan met aanpassing van de nucleaire deal of ook het akkoord opzeggen. Trump hoopt op het Noord-Korea-scenario: dat Iran na nieuwe dreigementen van de VS eieren voor zijn geld kiest.  "Zij zullen er achter komen dat ik geen spelletjes speel", waarschuwde hij de Iraanse leiders al in 2015 tijdens de campagne voor het presidentschap. 

2. Trump straft Iran opnieuw met sancties en hoopt op een beter akkoord

In dit scenario besluit de president de verlichting van de Amerikaanse sancties tegen Iran niet te verlengen. Teheran wordt dan gestraft met nieuwe maatregelen, gericht tegen de olie-industrie en het bankwezen. Doel: Iran onder druk zetten zodat het samen met landen als Frankrijk en Duitsland alsnog tegemoet komt aan de Amerikaanse eisen.

Omdat de nieuwe Amerikaanse sancties pas na een aantal maanden ingaan, kan in de tussentijd gewerkt worden aan de beperking van het Iraanse raketprogramma. De hoop is dat Teheran, dat niet meer terug wil naar de tijd van de knellende economische- en financiële sancties, alsnog inbindt en instemt met aanpassing van het akkoord.

3. Iran blijft zich houden aan het akkoord, ondanks Trumps strafmaatregelen

Teheran kan besluiten zich te houden aan de nucleaire deal, ondanks nieuwe sancties van Trump. Iran weet heel goed dat Amerika’s Europese bondgenoten gewoon door willen gaan met het internationale akkoord. De deal is niet perfect, roepen Parijs, Berlijn en Londen eensgezind, maar effectief is het wel. Bovendien houdt Iran zich er tot nu toe aan, roepen ook sommige Trump-ministers, waaronder minister van Defensie James Mattis.

Iran hoopt in dit scenario een wig te drijven tussen de VS en Europa. De Europese landen zullen dan worden aangemoedigd om zich niets aan te trekken van Trumps sancties en gewoon handel te blijven drijven met Iran. Dan kopen we in plaats van Boeing-vliegtuigen gewoon voor vele miljarden euro's toestellen van Airbus, is de boodschap van de Iraanse leiders aan Europa. Geld heeft Iran nu genoeg. Het akkoord levert Teheran, dankzij de opheffing van de internationale sancties, zo'n honderd miljard dollar op aan inkomsten.