Trump maakt Europa ongerust door nucleaire deal met Iran op te blazen
Dat de VS uit de nucleaire deal met Iran zijn gestapt, kan grote gevolgen hebben. Voor het Europese zakenleven, maar ook voor de internationale diplomatie. “Hoe kan een land nu nog vertrouwen hebben in een deal met het Westen?”
De boodschap van de Amerikaanse president Donald Trump was duidelijk. Hij wil koste wat kost verhinderen dat Iran een kernbom kan maken. Hij stapt dan ook uit de nucleaire deal met Iran en wil het land "de zwaarst mogelijke sancties" opleggen.
Trump lijkt vooral de sancties die vóór de Iran-deal golden opnieuw te willen invoeren. En dat is geen goed nieuws voor Europese en dus ook Belgische bedrijven, die ondertussen vaak goede zaken doen met Iran. “Het betekent dat er Amerikaanse sancties kunnen komen voor die bedrijven, als die ook handel voeren met de VS”, stelt Bart Kerremans, hoogleraar internationale relaties en Amerika-kenner (KU Leuven). "Het kan ook betekenen dat onze banken bestraft kunnen worden als ze handel willen drijven met Iran."
'Het kan betekenen dat onze banken bestraft kunnen worden als ze handel willen drijven met Iran'
En dat zorgt voor grote ongerustheid in Europa. Premier Charles Michel (MR) tweette dat de EU en de andere internationale partners zich moeten blijven engageren voor de deal en dat Iran zich moet blijven houden aan de afspraken. Maar of dat kan lukken is wel de vraag. "Of Europa zich hier nog uit kan redden? Dat zal heel moeilijk zijn", vreest David Criekemans, professor internationale politiek aan de Universiteit Antwerpen. "De druk op de Europese bedrijven zal bijzonder groot zijn."
Bredere plaatje
Economische gevolgen zijn één mogelijk gevolg. Ook het bredere plaatje maakt experts bijzonder ongerust. "De hamvraag is nu: wat zal Iran doen?", zegt Sico van der Meer, proliferatie- en Iran-deskundige van het Clingendael Instituut. "De kans is groot dat het land uit de deal stapt. Dan valt alle toezicht weg en kan het pas echt werken aan een nucleair programma. Dan heeft Trump dus het omgekeerde bereikt van wat hij hoopte te bereiken."
Bovendien kan het ook de hardliners in Iran vleugels geven. Van der Meer: "De Iraanse president Hassan Rohani heeft in eigen land veel kritiek gekregen van de hardliners, omdat die geen vertrouwen hadden in de deal met het Westen. Die blijken nu gelijk te krijgen. Als zij aan de macht komen, zal dat in Iran voor nog meer anti-westerse gevoelens zorgen en nog meer conflicten in de regio."
'Het opblazen van de Iran-deal zal ook in Noord-Korea weinig vertrouwen wekken'
Maar het ergste gevolg vindt Van der Meer dat de move van Trump de internationale diplomatie ondermijnt. "Welk land zal nu nog een deal willen sluiten met het Westen? Hij denkt dat hij Noord-Korea op de knieën heeft, maar er is nog niets concreets afgesproken. En het opblazen van de Iran-deal zal ook in Noord-Korea weinig vertrouwen wekken."
Voor binnenlands gebruik
Waarom doet Donald Trump dit dan? Voor een groot stuk omdat hij aan het binnenlandse publiek duidelijk wil maken dat hij zijn verkiezingsbeloftes inlost en afrekent met de erfenis van zijn voorganger Barack Obama, meent professor Kerremans.
'Door als een rupsje-nooit-genoeg alles op een hoop te gooien, kan hij het beeld opwekken van de schurkenstaat Iran en de fantastische president die vastberaden optreedt'
Het zal inderdaad bij een groot deel van zijn kiezers als muziek in de oren klinken, meent ook Van der Meer. "Hij had het in zijn speech over raketten, over de rol van Iran in Jemen en Syrië, en over terroristen. Maar deze deal ging daar niet over, wel over het nucleair programma. Door als een rupsje-nooit-genoeg alles op een hoop te gooien, kan hij het beeld opwekken van de schurkenstaat Iran en de fantastische president die vastberaden optreedt. Dat werkt bij zijn aanhang."