In dit gedeelte van Canada leeft het Wilde Westen nog altijd verder

Hoewel we na aankomst in Calgary geen paard maar een glimmende auto huren, voelen we ons hier op de prairie meteen een beetje cowboy. We rijden langs de stoere wolkenkrabbers in het centrum van de stad en passeren het bekende Saddledomestadion in de vorm van een paardenzadel. Zodra we de ringweg – geheel in de sfeer Deerfoot Trail geheten – af zijn, zien we rechts over de hele breedte van de horizon de machtige Rocky Mountains. We zijn op weg naar het voor ons onbekende zuiden.

We passeren felgele koolzaadvelden en typische prairiedorpen waar op enorme graansilo’s de namen staan vermeld. Stavely, Claresholm, Granum. Eigenlijk is enkel Nanton een langere stop waard en dat komt vooral door de aanwezigheid van een belangrijk luchtmachtmuseum en een opvallend groot aantal antiekzaken.

Nu ja, antiek. Ervaren Noord-Amerika­reizigers weten dat die term hier een nogal ruime betekenis heeft. In sommige winkels lijken de inventarissen van een flink aantal bejaarden te zijn uitgestald. Een gehaakte pannenlap antiek? Echt? Maar toch. Wie veel op rommelmarkten komt, weet geheid iets van waarde uit de snuisterijen op te vissen. Aardig is dat aan de oude kasten, spiegels, serviezen, boeken en keukengerei goed de Europese afkomst van de voormalige eigenaars valt af te lezen. Alles is ‘Made in Italy of ‘Made in Great-Britain’.

Opvallend in de hoofdstraat van Nanton is het oude bankgebouw dat een Brits-Frans koppel de afgelopen jaren van boven tot onder stripte en renoveerde, een project waarmee ze in één klap de hipste plek van het dorp creëerden. Boven serveren Simon en Alex op het dakterras van hun design koffie- en wijnbar Fieldstones huisgemaakte soep, salades en brood, op de begane grond huist een moderne westernkleding- en hebbedingetjeszaak.

De bewegende berg

Twee uur na vertrek uit Calgary en precies één bocht naar rechts (de kaarsrechte wegen maken hier autorijden wel heel eenvoudig), arriveren we in de Crowsnest Pass, de toegangspoort tot de Rocky Mountains. Als je deze weg afrijdt, kom je vanzelf in Vancouver.

Meteen bij binnenkomst doemt aan weerskanten van de weg een tientallen meters hoge muur van rotsblokken op. Langs de weg een bord: ‘Canada’s deadliest rockslide’. In 1903 brak een enorm deel van de naastgelegen berg los en begroef de vallei inclusief het dorp Frank en een deel van de spoorlijn onder bijna 100 miljoen ton steen. De indianen die sinds eeuwen in dit gebied leefden, reisden dus niet voor niets consequent met een grote boog om de berg, die zij veelbetekenend Schildpadberg noemden, heen. Een harde les voor de eigenwijze kolonisten die de verhalen over ‘bewegende bergen’ maar onzin vonden. Na de ramp bleek het onmogelijk de lichamen van de ongeveer 80 onfortuinlijke slachtoffers onder het puin vandaan te halen – hun resten liggen er nog steeds.

En tot onze verbazing vertelt de gids in het boven de ravage gebouwde museumpje dat de berg nog steeds niet stabiel is en er eenvoudig nóg een stuk van dezelfde afmetingen kan afbreken. Ter geruststelling voegt hij eraan toe dat sensoren tegenwoordig op tijd waarschuwen als er onheil dreigt. Maar dan nog, wij logeren in het dorp Bellevue, pal tegenover deze historische rampplek. De gids verzekert ons dat we veilig zijn: mocht de berg het onverhoopt begeven, dan bevindt ons huisje zich – net – buiten de gevarenzone.

Geen vooruitgang

In de cabin in Bellevue worden we meteen overvallen door een weldadige rust. Het voormalige mijnwerkershuisje ademt een nostalgische sfeer. Aan de wand hangen geweien, naast de piano staat een opgezet hert. De geur van verleden vermengt zich hier met frisse berglucht en het geluid van een knetterend kampvuur in de tuin. De tijd lijkt stil te staan in Bellevue. Alleen een voormalige mijn en een ijssalon trekken toeristen deze kant op, verder is er nauwelijks beweging in het kleine dorp.

De Crowsnest Pass is een idyllische vallei waar majestueuze bergen uitsteken boven golvende, met naaldbossen begroeide heuvels. Een paar duizend mensen wonen in de vijf dorpen, die zijn ontstaan rond de kolenmijnen. Er is na sluiting van de laatste, begin jaren 80, nooit meer een levendige industrie voor in de plaats gekomen. In sommige kringen staat Crowsnest Pass bekend als quad- en sneeuwscootermekka en er zijn honderden kilometers aan wandel- en mountainbikeroutes te vinden. Maar veel moeite om die te promoten, wordt niet gedaan. Zelfs de meeste Canadezen kennen deze vallei niet.

Of het de inwoners veel kan schelen, betwijfelen we. Vooruitgang lijkt hier wel een lelijk woord. Overal slingeren resten van de mijnindustrie rond en het historische centrum van een van de dorpen, Coleman, is dan wel tot monument verklaard, veel geld voor renovaties lijkt er niet te zijn. De populairste en levendigste plekken in de wijde omgeving zijn de saloons Rum Runner en Pure Country. Beide zijn gelegen aan de doorgaande weg en zouden zeer geschikt zijn als decor van een John Wayne-film. Het enige verschil met het Wilde Westen van vroeger is dat de paarden zijn vervangen door pick-uptrucks. Het heeft wel iets, die behoudende instelling. Het geeft de Crowsnest Pass een authentieke sfeer. Nergens worden verwoede pogingen gedaan toeristen te trekken. Wat ons betreft een ideale uitvalsbasis voor de verdere ontdekkingstocht door Zuid-Alberta. Rust is verzekerd en zolang we de plek voor onszelf houden, blijft dat ook zo. Niet verder vertellen dus.

Berenfamilie

Nergens anders sta je vanaf de prairie zo abrupt tussen de pieken van de Rockies als bij Waterton Lakes, een dik uur rijden vanaf de Crowsnest Pass. In 1895 was dit de reden om het gebied tot nationaal park uit te roepen. De grens met de VS loopt dwars door het meer en met een cruiseboot breng je een minibezoekje aan de buren in Montana, waar het natuur­gebied verdergaat onder de naam Glacier National Park.

Wij blijven vandaag in Canada en verkennen te paard de paradijselijke omgeving. Hoog in het zadel gezeten zien wilde dieren de paarden wel, maar niet degene die erop zit. En dat blijkt. We hobbelen nog maar een half uur door bossen en kreekjes wanneer we op vijftig meter afstand een zwarte beer met twee jongen ontwaren. Ze doen zich te goed aan de bessen die hier in overvloed groeien, en storen zich in het geheel niet aan onze aanwezigheid. En het blijft niet bij deze ene ontmoeting.

Even later kijken we vanaf een heuveltop over het Waterton-meer uit, met op de voorgrond het statige Prince of Wales hotel, erachter het kleine dorp aan het water en rondom de bergen. Een panorama dat zich vastzet op onze netvliezen, zo picture perfect is het.

Heilige indianenplek

Duizenden jaren joegen prairie-indianen op bizons, door ze over een klif het ravijn in te drijven waardoor ze te pletter sloegen. De best geconserveerde van deze zogenaamde buffalo jumps is te vinden op de uitgestrekte prairie van Zuid-Alberta en heet ‘Head-Smashed-In-Buffalo-Jump’. De inheemse traditie verdween met de komst van paarden – waarmee het makkelijker jagen was – maar de klif is nog steeds een heilige plek voor indianen en ze houden er regelmatig ceremonies.

When in Calgary

* Westernbar Ranchman’s is de place to be voor stadscowboys. De bar (inclusief linedance-disco en livemuziek) zit in juli tijdens een van de grootste rodeo’s van Noord-Amerika, de Calgary Stampede, stampvol.

* Een van de oudste ranches in Alberta is Bar U-Ranch, waar eind 19de eeuw de basis voor de Stampede werd gelegd. De beruchte outlaw Sundance Kid werkte hier ooit als paardentrainer. Nu kunnen bezoekers er lasso werpen en oude ambachten bekijken. Fantastische ligging ten zuidwesten van Calgary.

* De übercoole westernwinkel Boothill Gallery is gevestigd in het oude centrum van het dorp Okotoks, een half uur zuidelijk van Calgary. Kleding, serviezen, bedden van boomstammen, koeienhuiden, kunstwerken van gelauwerd westernschilder Bernie Brown en andere hebbedingen. Alles wat ruikt naar het Wilde Westen is hier te vinden.

Een andere bijzondere plek voor indianen is Writing-On-Stone Provincial Park, van ver herkenbaar als een kale bergrug op de vlakke prairie. Dwars erdoorheen loopt een kloof, die aan beide kanten wordt begrensd door kalkstenen kliffen en hoodoos (aardpiramides), waarop een enorme verzameling duizenden jaren oude rotstekeningen en inscripties staat. Volgens veel deskundigen zijn het zelfs de mooiste van Noord-Amerika. De laatste jaren wordt gezocht naar een manier om ze te beschermen tegen verdere erosie, want zonder ingrijpen zullen ze over een jaar of vijftig verdwenen zijn.

In de kloof kan het op zomerdagen makkelijk boven de 40°C worden, nog heter dan op de prairie rondom. Dan is een verkoelende duik in de Milk-rivier de enige optie. Toch is een nachtje doorbrengen in een van de ingerichte bungalowtenten aan te bevelen, al was het alleen maar voor een avondwandeling in dit bevreemdende, maar magisch stukje Canada.

Op de terugweg over de prairie passeren we Lethbridge, een weinig boeiende stad waar veel Nederlandse immigranten wonen, te herkennen aan winkels als The Wooden Shoe (De Klomp) en meerdere Hollandse protestantse kerken.

Dan is Fort MacLeod een stuk interessanter. Dit verdedigingswerk (tegenwoordig staat er een replica) werd begin vorige eeuw gebouwd als post van de North-West Mounted Police – de Mounties – die de drankensmokkel van en naar de Verenigde Staten moest tegengaan.

Als we bijna weer in de Crowsnest Pass zijn, slaan we af, de Cowboy Trail op, richting Calgary. Officieel heet dit Highway 22. De weg kronkelt zich door de foothills van de Rockies. We zien enorme ranches waar boeren in cowboy-outfits op paarden hun koeien bijeendrijven. Alsof we over de filmset van een western rijden. Dat zou overigens zomaar kunnen, want deze heuvels zijn veelvuldig het decor voor Hollywood­films. De bekendste: Brokeback Mountain en The Revenant.

En als de zon even later achter de bergen verdwijnt en de omgeving in een zachte roze-paarse gloed zet, weten we het: maken wíj ooit een wildwestfilm, dan wordt dit het eindshot. 

Praktisch

Vliegen: vanuit Brussel vliegen verschillende maatschappijen, waaronder KLM, Delta en Air Canada met minimaal één tussenstop naar Calgary. Tickets vanaf zo’n 900 euro. 

Meer info via o.a. travelalberta.com, cnplive.ca (Crowsnest Pass), alpinestables.com (paardrijden in Waterton), head-smashed-in.com (buffalo jump), albertaparks.ca/writing-on-stone.aspx (Writing-on-Stone-Provincial Park) en nwmpmuseum.com