Tips & tricks: Hoe worstel ik mijzelf door examens? "Denken én herhalen, fluostiften enkel om te structureren"

De UGent verspreidde eerder een brochure onder zijn studenten onder het motto "efficiënter studeren", met concrete tips voor de verschillende fases van het studieproces: van de voorbereiding over de planning tot het studeren zelf.

Een blokdag bestaat volgens de UGent uit vier fases:

• productieve uren: je studeert effectief met als doel leerstof voor een langere tijd te onthouden en begrijpen
• minder productieve uren: je doet ondersteunend werk waarvoor opperste concentratie niet vereist is (voorbereiden, plannen, opzoeken)
• niet-productieve uren: de momenten waarop je eet, slaapt, ontspanning neemt of je verplaatst
• verloren uren: tijd die je niet nuttig besteedt door niet te studeren maar ook niet te ontspannen

De sleutel tot succes zit hem volgens de UGent ook in de combinatie van een goede voorbereiding en planning, met de effectieve studieuren. Bij haar brochure voegt de universiteit daarom een weekschema, waarmee de studenten hun planning van uur tot uur kunnen bepalen.

Onder de voorbereidingsfase verstaat de UGent "het leren kennen van jezelf als student en de te verwerken leerstof". De voorbereiding gebeurt in je minder productieve uren van de dag.

• Weet wanneer je productief bent, en plan je werk daarnaar. Wees eerlijk met jezelf en plan niet je hele dag vol met studieblokken.
• Verzamel en verken al je lesmateriaal en stel een to-dolijst op. Maak op basis daarvan een realistische planning.
• Stuur bij waar nodig. Door eerdere ervaringen met examens kan je je steeds beter en accurater voorbereiden.

De tussenfase draait rond keuzes maken en beslissingen nemen. Een belangrijke stap, om het overzicht te bewaren en op die manier je stress onder controle te houden, aldus de UGent. Belangrijk is dat je dit doet volgens je persoonlijkheid én levensstijl. "De ideale student bestaat niet, dus een "ideale planning" heeft geen zin", klinkt het.

• Plan je week in blokken: duid eerst aan op welke momenten van de dag je het meest productief bent, vul aan met eventuele lessen of verplaatsingen, daarna ook met je nevenactiviteiten en slaap- en eetmomenten
• BELANGRIJK: neem pauze als je klaar bent met een afgerond stuk, en niet na een vaststaande tijdspanne (stop even na een bepaald hoofdstuk, en niet per se na twee uur)
• Voorzie "buffertijd" voor onvoorziene omstandigheden: leg een maximaal aantal studie-uren per dag af, maar weet dat dit het ideale scenario is, niet de standaard

Studeren bestaat uit 4 onderdelen: oriënteren, begrijpen, verankeren en actief herhalen. Voor last minute blokkers heeft de universiteit minder goed nieuws: "Gebruik het hele semester hiervoor en niet enkel de examenperiode", klinkt het.

• oriënteren: zoek de structuur/rode draad in het geheel en bepaal je concrete inhoudelijke doelstellingen
• begrijpen: probeer de samenhang van de leerstof uit te leggen, zonder op onduidelijkheden te stoten. Maak beknopte schema's van maximum 1 pagina per onderdeel. Vermijd volzinnen.
• verankeren: om leerstof te onthouden moet je structuur aanbrengen: onderstreep, maak nota's, stel schema's en tabellen op, maak een begrippenlijst,... Gebruik in elk geval verschillende technieken.
• actief herhalen: boeken dicht, en de leerstof zelf proberen te reconstrueren. Wat je niet meer weet, zoek je gericht op. Test jezelf eventueel met voorbeeldvragen. Pas op met herlezen: volgens de UGent "herken" je eerder leerstof dan dat je haar feitelijk "kent".

Minstens even belangrijk als het studeren zelf is volgens de UGent je capaciteit om jezelf te evalueren en bij te sturen. "Ga na of je je concrete inhoudelijke doelstellingen hebt bereikt binnen de vooropgestelde tijd. En sta een leerproces toe: stuur zowel bij tijdens het semester als na een examenperiode", klinkt het.

Let wel op met markeerstiften of de zogenoemde fluostiften. "Als we kijken naar allerlei onderzoeken om te studeren is er één methode met een negatief effect. Dat blijkt markeren met fluostiften te zijn", legt pedagoog Pedro De Bruyckere uit.

"Je weet op het examen exact waar het antwoord in je boeken staat, maar wat was het antwoord ook alweer?! Wie aanduidt met fluo zegt tegen zijn geheugen "dáár staat het, dáár kan ik het terugvinden". Je zegt tegen je brein in feite "je moet het niet onthouden, want je kan het terugvinden". Enkel bij een openboekexamen (waarbij je je cursus of ander materiaal mag raadplegen, red.) kan dat bijvoorbeeld werken. Ook kan je markeren om structuur aan te brengen en dat vóór je aan het leren slaat." 

De Bruyckere raadt een betere methode aan, namelijk die van de klassieke steekkaarten. "Je onthoudt het meeste door te denken. Je neemt steekkaarten en bedenkt zelf vragen over de leerstof. Dan krijg je een heleboel steekkaarten waar je af en toe een vraag uit kan kiezen. Dan ga je de vragen herhalen. Denken én herhalen leidt tot onthouden."