Dagen Spaans premier Rajoy lijken geteld: oppositie organiseert zich om hem af te zetten

Meer dan zes jaar is Rajoy al premier van Spanje, maar stilaan lijkt zijn politieke einde te naderen. Vanaf morgen debatteert het parlement in Madrid over de motie van wantrouwen die de sociaaldemocratische oppositiepartij PSOE vorige week indiende tegen Rajoys minderheidsregering. 

De socialisten deden dat omdat de regering volgens hen de facto ten einde is na de veroordeling van Rajoys partij Partido Popular (PP) in het grootste corruptieschandaal in de recente geschiedenis van Spanje. Het federaal hof in Madrid sprak jarenlange gevangenisstraffen uit tegen ondernemers en voormalige politici van de regerende conservatieve christendemocratische Volkspartij omdat ze er jarenlang een zwarte kas op nahielden.

Rajoys eigen partij heeft 137 zetels en vormt daarmee een minderheidsregering. Hij kreeg de afgelopen jaren wel gedoogsteun van nieuwkomerspartij Ciudadanos (32 zetels) en enkele kleinere partijen waardoor de regering wetten kon laten goedkeuren met een minieme meerderheid. Zelf denkt hij absoluut niet aan aftreden, herhaalde hij vandaag nog eens.

Voorlopig zit Rajoy nog in het zadel door de onenigheid bij de verschillende oppositiepartijen over wat er moet gebeuren. Om de regering tot ontslag te dwingen en een nieuwe premier te benoemen, moet de motie een absolute meerderheid achter zich krijgen. Dat betekent dat 176 van de 350 leden van het Congres van Afgevaardigden ermee moeten instemmen. 

De PSOE diende de motie van wantrouwen in met hun kopman Pedro Sánchez als kandidaat om Rajoy op te volgen en de belofte nieuwe verkiezingen uit te schrijven nadat Sánchez een "sociale agenda" in gang heeft gezet in het parlement. Wat dat inhoudt en wanneer er dan verkiezingen zouden komen, zei de partij er niet bij. 

Zelf heeft de PSOE maar 84 zetels. Ook met het radicaallinkse Podemos erbij geteld, dat al heeft gezegd Sánchez te zullen steunen, komen ze ook maar aan 155 zetels, nog altijd geen meerderheid dus. 

Daarom kijkt de PSOE ook naar Ciudadanos en hun 32 zetels. Voorlopig zonder resultaat. De partij ziet evenmin nog toekomst in Rajoy, maar heeft niet veel zin om Sánchez op een voetstuk te helpen. Ciudadanos doet het in de peilingen bijzonder goed en zou van de vierde partij zelfs in één klap de grootste kunnen worden bij nieuwe verkiezingen. Kopman Albert Rivera wil dan ook dat Rajoy het parlement ontbindt en zo snel mogelijk de Spanjaarden naar de stembus stuurt om zo zelf premier te worden.

Achter de schermen wordt er druk onderhandeld, in de pers vooral gespind. Volgens de socialisten zijn ze bereid een datum vast te leggen voor nieuwe verkiezingen in ruil voor de steun van Ciudadanos, maar die partij ontkent dat. Rivera wil dan weer dat de PSOE de motie met Sánchez weer intrekt en een nieuwe indient met een "neutrale" kandidaat-premier die als enige opdracht krijgt verkiezingen uit te schrijven. Dat wil de PSOE dan weer niet. 

Centraal komen daardoor opnieuw de Baskische nationalisten van de PNV te staan. Hun vijf zetels kunnen cruciaal zijn voor de PSOE om Rajoy af te zetten zonder de steun van Ciudadanos. De partij kon vorige week een half miljard aan investeringen in Baskenland binnenhalen in ruil voor het mee goedkeuren van Rajoys begroting. 

De premier hoopt dat de PNV hem ook deze keer zal steunen, maar zeker is dat niet. Volgens El Pais voert Rajoy op dit moment hoogstpersoonlijk onderhandelingen met de partij om hem aan de macht te houden.

Vanaf morgen gaat het debat over de motie van start, vrijdag wordt er gestemd. Haalt Sánchez het niet, dan zegt Podemos een nieuwe poging te willen doen, maar de vraag is of zij dan wel zullen slagen. Ciudadanos zelf kan geen motie tegen Rajoy indienen, omdat daar minstens 35 zetels voor nodig zijn. 

Vinden de drie oppositiepartijen uiteindelijk toch nog een compromis, dan is het over en uit voor Rajoy.