Plaag van processierupsen, ook op festivals: dit moet u weten 

Net als vorig jaar zorgen de processierupsen op heel wat plaatsen opnieuw voor overlast. In Antwerpen werden al rupsennesten uit 314 bomen verwijderd, de festivalweide van Rock Werchter werd vandaag zelfs een tijdje ontruimd nadat de beestjes er gespot waren. Nochtans had de organisatie eerder al preventief nesten laten verwijderen.

De eikenprocessierups is de larve van de eiken­processie­rups­vlinder. Het vrouwtje van deze nachtvlinder legt haar eitjes in de toppen van eikenbomen, in augustus. Eind april, begin mei worden de rupsen geboren. Ze ondergaan een aantal vervellingen en na de derde krijgen ze de brandhaartjes. Dit is meestal in de maanden mei en juni. 

Het zijn deze haren die ernstige klachten bij de mens veroorzaken. De dieren verplaatsen zich in groep, allemaal achter elkaar, zoals een processie.

"Er zijn duidelijk meer processierupsen dan vorig jaar. En toen waren er al meer dan het jaar daarvoor", vertelt Wim Veraghtert van Natuurpunt. "Die populatie bouwt jaar na jaar op tot ze een piek bereikt en gaat dan weer bergaf. Zitten we nu op die piek of gaan er volgend jaar nog meer zijn? Die vraag kan ik zelf ook niet beantwoorden."

"Na piekjaren volgen er altijd wat stillere periodes", gaat Veraghtert verder. "Dit heeft te maken met weersomstandigheden en met de activiteit van andere diersoorten. Vliegsoorten leggen soms hun eitjes in de processierups. Door de larven kunnen de rupsen dan afsterven waardoor er het ene jaar minder rupsen zijn dan het andere. De natuur zorgt zo zelf voor een evenwicht."

Processierupsen komen al decennia voor in Vlaanderen en Nederland. Er waren ook al meldingen van problemen in de Kempen vóór 1950. "Processierupsen zijn dus zeker geen nieuwkomers. Het zijn wel  warmteminnende beestjes. Het zou dus kunnen dat de piekjaren in de toekomst elkaar steeds sneller opvolgen door de klimaatopwarming. Maar dat is slechts een hypothese."

(lees verder onder de foto)

Processierupsen zijn geen doetjes. Ze kunnen voor redelijk wat overlast zorgen. Ze vreten de eikenbomen kaal en dat is slecht nieuws voor de bomen zelf maar ook voor de dieren die in die bomen leven.

Maar de mens ondervindt zelf ook last. Processierupsen hebben als ze volgroeid zijn microscopisch kleine brandhaartjes. Wie daarmee in contact komt, krijgt vervelende jeuk en huidirritatie die lang kunnen aanhouden. Andere mogelijk pijnlijke gevolgen zijn oogontstekingen of bij inademing van de haartjes: irritatie van de luchtwegen.

"Processierupsen verliezen hun brandharen vanzelf. Dus ook al blijf je van die rupsen af, toch kan je in contact komen met die haartjes", waarschuwt Veraghtert. "De brandharen zijn zo klein dat je ze niet ziet en de irritatie treedt gewoonlijk ook niet onmiddellijk op." 

Vanaf midden volgende maand zullen de eikenprocessierupsen zich verpoppen en verliezen ze hun brandharen. "De overlast zal dan ook snel afnemen. Al blijven de haartjes achter in hun nest, dus je mag zelfs in augustus de nesten niet uit de bomen verwijderen."

Als je last krijgt van irritatie, kan je een paar dingen doen:

•    Kleding uitdoen en wassen
•    De huid grondig afspoelen met water
•    Eventueel anti-jeukmiddelen smeren

"Er zijn drie methoden om de dieren te bestrijden", zegt Veraghtert. "Je kan de dieren besproeien, verbranden of wegzuigen." Het ene middel is al iets vriendelijker voor de natuur dan de andere. "Sproeien is niet het meest aangewezen middel", verklaart Veraghtert.

"Je treft er niet alleen de processierupsen mee, maar alle rupsen. En ook vogels eten die rupsen. Het kan zorgen voor een collateral damage." Natuurpunt is het meest voorstander om de nesten te laten wegbranden.