Plofkrakers: niet één bende, maar vermoedelijk netwerk van experts

Het vredige Limburg werd woensdagnacht opgeschrikt door alweer twee plofkraken. In Lummen en Lommel, zowat 40 kilometer van elkaar, ontploften twee automaten van Bpost-bank, iets na 3 uur 's nachts. Dat waren alweer de zesde en zevende plofkraak in korte tijd in ons land. Eerder waren al Tielt-Winge, Kinrooi, Buggenhout, Boechout en het Henegouwse Seneffe aan de beurt. Het gerecht hield donderdag een spoedvergadering over die plofkraken en – vooral – hoe ze te stoppen zijn.

Het uitgestippelde spoor leidt naar de georganiseerde misdaad. Het parket vermoedt namelijk dat de zes eerstgenoemde plofkraken het werk zijn van groepen uit een en hetzelfde netwerk. De kraak in Seneffe wordt aan copycats toegeschreven. Dat fameuze netwerk zou volgens het parket bestaan uit verschillende kleine groepen. Die werken in veranderlijke samenstelling en zouden onderling kennis en expertise uitwisselen. 

Populair in Nederland

Het lijkt erop dat die groepen uit Nederland komen. Verschillende getuigen van de plofkraken hoorden de daders praten met een Nederlands accent. Bovendien is de plofkraak al langer een 'populair' misdrijf bij onze noorderburen. Op het trieste hoogtepunt – in 2013 – waren er maar liefst 129 plofkraken, eentje om de drie dagen. Naar schatting zijn er zowat 300 Nederlanders gelinkt aan plofkraken, al kan het parket dat niet bevestigen.

Een aantal van die mensen wordt er nu dus van verdacht achter de Belgische plofkraken te zitten. Hoeveel verdachten er precies zijn, kan het Nederlandse parket evenmin zeggen. Wel is er een ruw profiel geschetst. "Voor dit soort misdrijven heb je meer expertise nodig dan voor een bankoverval. Het gaat dus om mensen met gespecialiseerde kennis. Vermoedelijk werken ze in wisselende samenstelling. Het zijn niet altijd de drie, vier zelfde bendeleden. Wel werken ze binnen een breed netwerk", zegt Ties Kortmann, woordvoerder van het parket Midden-Nederland. Het gerecht heeft een goed zicht op wie die daders ongeveer zijn. Hoe kan het dan dat het netwerk nog niet is opgerold? "Er is een verschil tussen vermoeden en bewijs. Daarvoor lopen nu onderzoeken, om de juiste mensen te linken met de verschillende kraken", verduidelijkt Kortmann.

Binnen dat netwerk zouden de misdadigers dus ook kennis en expertise uitwisselen. Dat is ook nodig, want een plofkraak is een technische onderneming. Bij een bankoverval kun je nog geïmproviseerd een bank binnenstappen met een wapen, zij het met geringe slaagkansen. Een plofkraak vergt meer denkwerk, planning en kennis. In de meeste gevallen laten de krakers de geldautomaat vollopen met een brandbaar gas. Dat wordt vervolgens tot ontploffing gebracht. Wie daaraan begint zonder kennis van zaken, riskeert zijn of haar leven.

Geen gelegenheidsdiefstal

Dat beaamt ook professor Tom Vander Beken, criminoloog aan de UGent en gespecialiseerd in georganiseerde misdaad. "Voor een plofkraak moet je bepaalde technieken en middelen beheersen. Bovendien kost het ook geld om die middelen aan te kopen. Een plofkraak is dus zeker geen gelegenheidsdiefstal, maar wordt uitgevoerd door mensen die zich daar in willen en kunnen specialiseren. Dan kom je inderdaad uit bij de georganiseerde misdaad."

Bij die laatste twee woorden denken we al snel aan filmische voorbeelden als The Godfather, The Sopranos of Peaky Blinders. Niet aan losse groepjes die met elkaar in contact staan. Toch is dat het juiste beeld van de georganiseerde misdaad in ons land. "Er is niet één grote baas met enkele luitenanten en daaronder wat soldaten. Meestal werken die in kleine groepjes, met wisselende samenstelling", zegt Vander Beken. "Stel je er vooral geen maffiatoestanden of vaste structuren bij voor."