De pragmaticus versus de conservatieve ijzervreter: welke vrouw gaat de Spaanse Volkspartij leiden?
De Spaanse Volkspartij probeert de neergang te stoppen door een nieuwe leider te kiezen. De twee belangrijkste kandidaten belichamen de richtingenstrijd die woedt in de partij: de aartsconservatieve María Dolores de Cospedal staat tegenover de pragmatische Soraya Sáenz de Santamaría.
Zal de Spaanse conservatieve partij van weleer, de Volkspartij (PP), zich met een nieuwe leider weten op te richten? Of zijn we slechts getuige van een laatste krachtsinspanning van een partij wier gloriedagen onherroepelijk voorbij zijn? Die vraag hangt dreigend boven de partijleidersverkiezing.
De leden spreken donderdag in een eerste ronde hun voorkeur uit. Als geen van de kandidaten duidelijk boven de anderen uitsteekt, volgt eind juli een tweede ronde waarin de partijbonzen kiezen.
Belabberd
De Partido Popular staat er belabberd voor. Van de ene op de andere dag moest Mariano Rajoy het veld ruimen als premier, na een geslaagde coup van de linkse oppositie. Hij vertrok met stille trom, is inmiddels terug op zijn post als kadasterambtenaar aan de Costa Blanca, en liet de partij verweesd achter.
Het traditionele machtsbastion van de PP is aangevreten door corruptie. Daarnaast heeft Rajoy met zijn kalme bestuursstijl de laatste jaren weinig indruk gemaakt. De kiezers steken volgens de peilingen massaal over naar de nieuwe partij Burgers, bekend om haar harde lijn tegen corruptie en onafhankelijkheidsdriften.
Zes kandidaten strijden om in Rajoys voetsporen te treden. Niet helemaal kansloos wordt Pablo Casado (37) geacht, jong doch uiterst conservatief. (‘Abortus is geen recht, maar een mislukking’, zei hij) Tegen Casado pleit dat hij in opspraak kwam omdat hij een doctoraal op zak heeft dat verdacht veel lijkt op de nepmaster van de onlangs weggestuurde presidente van Madrid.
Het ziet ernaar uit dat de leidersverkiezing eindigt in een duel tussen de twee vrouwelijke kandidaten die zich hebben gemeld – twee aartsrivales ook nog: voormalig vicepremier Soraya Sáenz de Santamaría (47) en partijvoorzitter María Dolores de Cospedal (52). Zij staan tegelijkertijd model voor de keuze die de PP moet maken: modern-pragmatisch of traditioneel-conservatief?
Soraya Sáenz de Santamaría
Op de dag dat Mariano Rajoy werd weggestuurd door een motie van wantrouwen, zette Soraya Sáenz de Santamaría tijdens het debat in het parlement haar handtas op de zetel van de premier, direct naast haar. Het leidde tot veel hilariteit: ongelooflijk, vond Spanje, dat het land door een handtas werd bestuurd.
Maar misschien was het ook een symbolische daad: Sáenz de Santamaría die de premierszetel alvast probeerde te claimen. Altijd zag je haar in de regeringsbanken smoezen met Rajoy. Sinds Rajoy lang geleden minister was, trokken ze samen op. De juriste gold als zijn protegee, en tevens als een belangrijke raadgeefster. Een politica, ook, die haar dossiers tot in detail kent.
Sáenz de Santamaría staat bekend als een tikje technocratisch. Ze trouwde niet eens voor de kerk – dat zegt voor het conservatievere deel van de PP al genoeg. Tegenstanders zeggen smalend dat ze net zo goed bij de socialisten had kunnen eindigen, zo flets is haar ideologische profiel.
Ze moet het eerder hebben van haar soft skills, zoals haar goedgebektheid. Steeds benadrukt ze dat zij degene is die de huidige socialistische premier, Pedro Sánchez, in een debat de baas kan. Ze heeft haar sporen verdiend als woordvoerder in het parlement in de tijd dat de PP in de oppositie zat.
Destijds, tussen 2008 en 2011, werd ook de kiem gelegd voor de rivaliteit tussen Santamaría en Cospedal. De eerste was partijwoordvoerder in het parlement, de ander partijvoorzitter. Naar verluidt trok Santamaría steeds meer macht naar zich toe, ten koste van Cospedal. De vijandigheid dat zich in tien jaar ophoopte, komt door deze leiderschapsverkiezing tot een uitbarsting.
De vijandigheid dat zich in tien jaar ophoopte, komt door deze leiderschapsverkiezing tot een uitbarsting
María Dolores de Cospedal
‘Vanuit een roeping om te dienen en een onwrikbaar geloof in de PP stel ik me kandidaat.’ Met die welhaast religieuze taal mengde María Dolores de Cospedal zich in de strijd om het leiderschap van haar partij. ‘Ik doe mee om te winnen, te winnen en te winnen’, vervolgde ze clichématig. ‘Ik heb overwinning, overwinning en overwinning te bieden.’
Die laatste woorden zijn een stilzwijgend verwijt aan haar voornaamste tegenstreefster. Cospedal won twee keer de regionale verkiezingen in Castilla-La Mancha. Santamaría was nog nooit lijsttrekker.
Cospedal, in het laatste kabinet-Rajoy minister van Defensie, is meer een ideologische ijzervreter dan Santamaría. Tijdens de roerigste dagen van de Catalaanse crisis zei ze dat ze er ‘bijna zeker’ van was dat het leger niet zou hoeven ingrijpen – let op het woordje bijna.
Inmiddels verkondigt Cospedal dat zij de Catalaanse premier Puigdemont en zijn minister veel eerder uit hun macht zou hebben gezet, en ook dat ze veel steviger zou hebben opgetreden. Het is nauwelijks verhulde kritiek op Santamaría, die als vicepremier de operatie-Catalonië leidde.
De juriste verdedigt de Spaanse identiteit met verve. Let wel: met name dat deel van de identiteit dat het traditionele, katholieke volksdeel behaagt. Zo wil ze per wet vastleggen dat de vlag en het volkslied moeten worden gerespecteerd. Ook katholieken kunnen op haar steun rekenen. ‘Het lijkt alsof zij de enige gelovigen zijn die je mag beledigen en vernederen in Spanje.’
'Het lijkt alsof katholieken de enige gelovigen zijn die je mag beledigen en vernederen in Spanje'
Ten slotte laat Cospedal zich erop voorstaan dat zij voor de partij opkwam toen deze onder vuur lag vanwege corruptieschandalen. Over het vonnis in de zaak-Gürtel, dat Rajoy een paar dagen later de kop kostte, deed ze luchtig. ‘Gürtel is geweest’, zei ze. ‘We hebben daar al verantwoording voor afgelegd via de stembus.’ Ze meende dat de PP het slachtoffer was van een ‘lynchpartij’.
