Copyright 2018 The Associated Press. All rights reserved.

Als ratten in de val. Hoe een natuurbrand wel moest uitdraaien op een drama

Geen enkel evacuatieplan had de ramp in het Griekse badstadje Mati kunnen voorkomen. Als iemand in deze omgeving en onder deze omstandigheden de boel in brand steekt, dan zijn zeer zware gevolgen onafwendbaar.

analyse
Katrien Boon
Katrien Boon is verslaggever bij VRT NWS. Ze was deze week in de zwaar getroffen streek rond Mati.

De oorzaak van de zware bosbrand ten oosten van Athene ligt zo goed als vast. Hoe zeer je bij het aanschouwen van het getroffen gebied ook hoopt dat dit “gewoon” een natuurramp is, je intuïtie weet al dat het hierop uitdraait: meer dan waarschijnlijk is het vuur expres aangestoken. Geen verrassing. De hele Griekse zomer hoor je van onverlaten die ergens een of ander terrein in vlam zetten. Verzekeringsfraude en grondspeculatie. Met als gevolg vaak enkele hectaren verschroeide olijfbomen, drie dode kippen en een uitgebrande schuur. Wat maakte dan dat een criminele maar wellicht niet ongebruikelijke daad in de heuvels boven Mati een nationale ramp veroorzaakte met bijna 90 doden?

1. De wind

De natuur heeft zeker een rol gespeeld in dit verhaal. Die maandagavond waren de weersomstandigheden in Attica uitzonderlijk. Inwoners van Athene hebben het over een extreem sterke, hete wind die alle kanten uitging. Daarnaast was de natuur kurkdroog, en die natuur bestaat in Mati vooral uit een uitgestrekt pijnbos met hoge, breed uitwaaierende naaldbomen. Prachtig, maar uiterst brandbaar.

De natuur dus. Maar zij was maar een toevallig aanwezige. Naast de handen die het vuur hebben aangestoken, speelden er nog andere menselijke factoren mee.

2. De ruimtelijke ordening

Ik neem u even mee naar Mati, zodat u een idee krijgt van de plek. Mati is geen dorp met een kerk, een school en een bakker aan het plein. Het is gegroeid als een soort vakantiekolonie aan zee. Mensen bouwden er -dikwijls illegaal- hun vakantiehuis. Er verschenen hotels en cafés. En plots was daar: een badstadje.

Ongeveer een kilometer van de kustlijn en parallel ermee loopt een brede doorgaande viervaksbaan. Van hieraf vertrekken talloze kaarsrechte straatjes door het pijnbos, afdalend richting zee, de straatjes waar de Grieken hun vakantieoptrekjes hebben gebouwd. In die straatjes kunnen twee auto’s elkaar nauwelijks passeren. 

De straatjes komen uit op een smalle kustboulevard die de naam amper waard is. En daarachter ligt dan: het strand. Stel u niet de eindeloze zandvlakte van De Panne voor. Het “strand” bestaat hier uit abrupte kliffen van een meter of 8 diep, met daaronder een halve tot twee meter kiezels. Dat is het. 

De mensen van Mati zaten gevangen in de onmogelijkheid van ruimtelijke absurditeit. 

Ziet u het voor ogen? Goed. Beeld u dan nu in dat er een verschroeiende brand aan een hels tempo vanuit de heuvels boven de doorgaande weg richting zee raast. Wat doet u? U kan vluchten met de auto. Wellicht rijdt u zich na anderhalve minuut al vast omdat uw buren net hetzelfde idee hadden en de wegen niet voorzien zijn op zo’n plotse verkeersstroom. De files van uitgebrande auto’s getuigen daarvan. U zou ook te voet kunnen vluchten. Naar waar? Het strand is de enige richting die u uit kan. De klif, de kiezels of de golven. Wie het tot daar haalde, werd vaak gered. Anderen verbrandden onderweg, in hun huis of in hun auto, vielen van de klif of verdronken.

De mensen van Mati zaten als ratten in de val. Gevangen in de onmogelijkheid van ruimtelijke absurditeit. 

AFP or licensors

3. De politiek

Gebeurt er een ramp, 5 minuten later krijgt de politiek de schuld. Ook hier rezen - wellicht terecht - vragen of de Griekse brandweer wel genoeg middelen en mankracht heeft na alle besparingen. Of er wel degelijke evacuatieplannen bestaan voor zulke situaties. En of de brandhaarden van bij het begin wel goed aangepakt werden. 

Maar misschien meer nog dan dat speelt hier de Griekse achterdeurtjespolitiek een rol, vaak op lokaal niveau. Wie heeft Mati oogluikend laten groeien? Wie regelde dat het huis van Spyros en Maria kon blijven staan waar dat eigenlijk niet mocht? Politici, op zoek naar een dealtje of een belofte.

Donderdag kreeg de Griekse defensieminister Kammenos het aan de stok met boze inwoners, die hem verweten dat de hele toestand slecht was aangepakt. Kammenos’ spontane eerste reactie kwam ongeveer hier op neer: “Dat klopt niet, en daarbij, het staat hier vol illegale rommel uit het verleden.” En ook al beloofde de minister beterschap op het gebied van ruimtelijke ordening, na zijn harde uitlatingen kan die boodschap onmogelijk geruststellend en constructief zijn aangekomen bij iemand die zopas geliefden, huis en herinneringen verloren is in een vreselijke tragedie.

Meest gelezen