Roken is op zijn retour in België, zij het heel lichtjes. De Belg rookte vorig jaar 8,78 miljard sigaretten, blijkt uit een Europees rapport dat studiebureau KPMG maakte. Dat is een daling met 2,5 procent. Wat wél stijgt, is hoeveel “illegale” sigaretten we roken: 330 miljoen vorig jaar, tien procent meer dan in 2016.

Het vaakst gaat het om smokkelsigaretten: sigaretten van de bekende merken die uit landen als Bulgarije, Algerije en Wit-Rusland naar hier gesmokkeld worden en hier aan veel hogere prijzen dan in het land van oorsprong kunnen worden verkocht.

Maar dé grote stijger zijn namaaksigaretten. Op één jaar tijd ging die consumptie van 9 naar 35 miljoen. Die namaak-Marlboro of -L&M kwam vroeger in containers toe uit China. “Maar de productie is verschoven omdat er meer controles kwamen aan de Europese buitengrenzen”, zegt Filip Buntinx van British American Tobacco. “Eerst gingen die fabrieken naar Oost-Europa, nu vind je ze steeds vaker hier.”

“De illegale sigarettenproductie in de Europese Unie groeit exponentieel”, zegt ook Francys Adyns, de woordvoerder van de federale overheidsdienst Financiën. In januari vond de douane in een loods in Grobbendonk een illegale fabriek waar 2.000 namaak­sigaretten per minuut van de band rolden. “Een professioneel gerunde fabriek.” Ook in Péruwelz werd dit jaar al zo’n fabriek gevonden, vorig jaar ook in Zandvliet. Zulke namaaksigaretten zijn bestemd voor het buitenland, of ze kunnen hier via onder meer nachtwinkels verkocht worden. Ze zijn doorgaans ook (nog) ongezonder dan reguliere sigaretten, omdat het vaak totaal onduidelijk is welke producten er allemaal inzitten.

Miljardenbusiness

De illegale sigarettenhandel is een miljardenbusiness. Ze was vorig jaar goed voor 44,7 miljard euro in heel Europa, becijferde KPMG. “Het gaat om sigaretten waar geen accijnzen op worden betaald. De Belgische staatskas is er vorig jaar 76 miljoen euro door mislopen”, zegt Buntinx.

Maar waarom stijgt die neiging naar illegale sigaretten zo? “De prijs”, legt Buntinx uit. “Door accijnsverhogingen zijn sigaretten de afgelopen jaren veel duurder geworden. Dat drijft rokers naar de illegaliteit, of naar plekken waar ze goedkoper af zijn: veel Belgen kopen hun sigaretten nu bijvoorbeeld in Luxemburg.”