Een popicoon wordt 60: Madonna, heldin van de gay scene

Sinds de eeuwwisseling verschijnen meer popartiesten dan ooit als flikkerende stipjes op de gaydar. Maar als je het aan het holebimagazine The Advocate zou vragen, is er maar één ultiem icoon. En dat is Madonna.

Niet onterecht. Madonna plaveide de weg voor gay anthems die meteen de mainstream vinden zonder eerst het clubcircuit te moeten inpakken. Denk maar aan ‘Born This Way’ en ‘Alejandro’ van Lady Gaga, die overigens ook muzikaal te leen gaan bij Madonna – ‘Express Yourself’ en ‘La Isla Bonita’, iemand? Ook Kylie Minogue en Katy Perry staken nooit onder stoelen of banken dat ze zich lieten inspireren door de LGBTQ-inclusieve aanpak van Madge.

Judy Garland – de Elvis van de homogemeenschap – legde weliswaar al in 1939 stevige fundamenten met haar vertolking als Dorothy in The Wizard of Oz. ‘Somewhere over the Rainbow’ zou later uitgroeien tot homohymne en niet alleen door de connectie met de regenboogvlag. 'A friend of Dorothy' werd halverwege de vorige eeuw zelfs gay slang voor 'homoseksueel' – een referentie aan haar aparte gevolg in de film, onder wie Cowardly Lion, die zichzelf omschreef als 'sissy' en 'dandy'.

Maar geen van Garlands opvolgers – Diana Ross, Gloria Gaynor, Cher of Barbra Streisand – zou zo’n impact op de mainstream kunnen claimen als de Queen of Pop. Perfecte timing speelde daarbij allicht een essentiële rol. Madonna sloot de gay gemeenschap in de armen, net op het ogenblik dat de aidsepidemie losbarstte en homofobie als een hevige bosbrand oplaaide. 

Kussende mannen

In het puriteinse Amerika van de jaren 80 haalde Madonna gay culture uit de marge, en flikkerde ze die in een rechte beweging de mainstream in. Een wereld van pop en glamour ging open voor de buitenbeentjes. 

En twee jaar voor Hollywood eindelijk het taboe omtrent homoseksualiteit en aids durfde te doorbreken met de instant filmklassieker Philadelphia (1993), had Madonna via het witte doek al een roze voetje gehaald bij de homogemeenschap, die tot op vandaag haar trouwste spionkop vormt.

In de documentaire In Bed with Madonna zie je twee van haar mannelijke dansers elkaar in de catacomben van een concertzaal passioneel opvrijen. Twee mannen die elkaar kussen? Het was zo goed als du jamais vu in de bioscoop. 

Tot dan hadden popartiesten zich sowieso nooit expliciet met gay culture vereenzelvigd. Nile Rodgers maakte zijn protegée Diana Ross zelfs ooit wijs dat de weinig aan de verbeelding overlatende songtitel ‘I’m Coming Out’ absoluut niet sloeg op de extravagante doelgroep die hij stiekem voor ogen hield.

Madonna zelf vond haar band met de gay culture nooit zo uitzonderlijk. Haar broer Christopher Ciccone is homoseksueel, en in haar tienerjaren werd ze op sleeptouw genomen door een balletleraar die haar de lokale gay scene van Detroit toonde. 

De flamboyante jonge dansers die ze tijdens de legendarische Blond Ambition-tour onder haar vleugels nam, werden dan weer rechtstreeks uit gay clubs in New York geplukt. Twee van hen hadden voor de tournee al de choreografie voor hun rekening genomen van de ‘Vogue’-clip, die Madonna’s reputatie als gay icon zou betonneren.

Vogue was tot dan een underground dansstijl die uitsluitend populair was in gay kringen: met strakke handbewegingen en dramatische poses imiteerden homo’s de glamoureuze Hollywood-sterren van weleer in de club. Met het succes van Madonna op MTV kreeg die flamboyante choreografie wereldwijd gevolg.

Maar La Ciccone werd niet alleen getriggerd door de uitbundigheid van de gay scene. Zo gaat haar song ‘Deeper and Deeper’ expliciet over een homoseksuele man die zijn geaardheid pas onder ogen kan komen wanneer hij verliefd wordt. 

Met ‘In This Life' verwerkte ze het verlies van enkele goede vrienden die aan aids stierven. En in ‘Why Is It So Hard?’ vraagt Madonna zich af “waarom we niet gewoon leren te accepteren dat we allemaal anders zijn”.

Op de sofa bij Ellen DeGeneres benadrukte ze die woorden later nogmaals. “Ik heb me altijd een buitenbeentje gevoeld op school. Dankzij mijn homoseksuele vrienden voelde ik eindelijk aanvaarding. En wat meer is: ik zou zelfs geen carrière hebben zonder die gay community.”

Toch is Madonna geen brandschone patroonheilige voor die gemeenschap. In LGBTQ-tijdschriften wordt vaker geopperd dat La Ciccone haar vermeende biseksualiteit mogelijk als provocerend promotievehikel uitspeelt. Zeker nadat ze Britney Spears en Christina Aguilera in 2003 vol op de mond had gekust tijdens de MTV Video Music Awards. Ook haar zucht naar sensatie staat critici terecht tegen. 

Bij Madonna stond het motto 'express yourself' centraal op het podium, maar achter de schermen bleek het er soms anders aan toe te gaan. Geheimen en schaamte waren pasmunt bij de jonge crew. 

Een van haar dansers bleek zelfs nog niet uit de kast te zijn gekomen toen de tourdocumentaire In Bed with Madonna verscheen. Die gedwongen outing bezorgde de popster net geen proces – de zaak werd in der minne geschikt. 

In de recent verschenen documentaire Strike a Pose laten sommige dansers van weleer zich dan ook niet altijd even enthousiast uit over de popster, die hen naar eigen zeggen uit "non-existence" haalde.

Maar dat staat los van het feit dat de vrijbuiter Madonna essentieel is geweest voor een hele generatie tieners en adolescenten van de jaren 80 die hun eigen seksuele revolutie nodig hadden in een tijd van angst en aids. 

Naar aanleiding van de zestigste verjaardag van Madonna vroegen we aan vier Belgische bands (Yusuf, Hydrogen Sea, Ivy Falls & Fortress) om een Madonna-cover te maken. Beluister de covers hieronder.