Waarom wespen een topzomer hebben en bijen niet
Dankzij de droogte zijn er deze zomer ongekend veel wespen. De bijen daarentegen hebben het zwaar. Dat constateren planten- en insectendeskundigen David Kleijn en Jan Smit van de Nederlandse Entomologische Vereniging.
Waarom is droogte fijn voor wespen?
Jan Smit, sectievoorzitter bij de Nederlandse Entomologische Vereniging: "Bij droogte kunnen werksters continu nieuwe cellen - 'kraamkamers' - in de nesten bouwen en insecten vangen voor de larven en koningin. Een doorvoede koningin legt soms wel meer dan duizend eieren. Per saldo zijn daardoor meer wespen geboren en grootgebracht, én meer koninginnen. Een koningin is namelijk een gewone werkster die in een grotere cel geboren wordt en heel veel voedsel krijgt."
David Kleijn, hoogleraar plantenecologie en natuurbeheer aan de Wageningen Universiteit: "Daarnaast groeit er deze zomer veel fruit. Wespen eten graag op de grond gevallen, rottende vruchten."
'In het begin ging het eigenlijk heel goed met ze. Daarna droogden de gewassen uit en nam het aantal bijen drastisch af'
Hoe vergaat het de bijen?
Kleijn: "In het begin ging het eigenlijk heel goed met ze. Doordat er flink wat regen viel, groeiden de nectarhoudende planten goed. Tegelijkertijd konden de bijen veel tijd besteden aan voedsel verzamelen, foerageren, door de vele zonuren. Daarna droogden de gewassen echter uit en nam het aantal bijen drastisch af."
Hoeveel is drastisch?
Kleijn: "Dat weten we eigenlijk niet. Ik baseer de drastische afname op wat ik en andere insectenexperts buiten hebben gezien. Er wordt maar heel weinig langetermijnonderzoek gedaan naar de omvang van bijenpopulaties."
Er is juist veel aandacht voor bijen.
Kleijn: "Klopt, maar het kost een paar miljoen om genoeg mensen in te zetten die professioneel kunnen tellen. Er zijn namelijk 358 soorten wilde bijen waarvan sommige ontzettend veel op elkaar lijken. Zie als vrijwilliger al die beestjes maar eens te onderscheiden in je tuin, zonder microscoop of andere hulpmiddelen. Tot nu toe heeft niemand daarvoor de portemonnee open willen trekken."
Hoe reageert de natuur op de veranderde populaties?
Kleijn: "Wat is het effect van de afgelopen droogte op de natuur? Dat is de grote vraag die de komende tijd moet worden beantwoord. Voor de bestuiving van planten zal het niet veel uitmaken, die hadden toch al weinig stuifmeel over met dit weer. De bijenafname is daar een gevolg van, niet een oorzaak. Kleine bijenpopulaties hebben door deze zomer misschien een laatste zetje gehad en sterven uit. Grotere populaties kunnen zich meestal aardig herstellen. Bijna al het nageslacht is inmiddels geproduceerd en ligt tot minimaal volgend jaar februari in broedcellen onder de grond. Het is afwachten hoeveel bijen straks uit de bodem kruipen."
'Wat is het effect van de afgelopen droogte op de natuur? Dat is de grote vraag die de komende tijd moet worden beantwoord'
Smit: "Hoe het volgend jaar de wespen vergaat, is van zo veel factoren afhankelijk: zijn er veel spitsmuizen die de koninginnen opeten, hoeveel luie koninginnen pakken nesten af van ijverige types, kunnen de werksters genoeg insecten verzamelen voor de nieuwe larven? Ik durf er nog geen zinnig woord over te zeggen. Overigens: afgezien van dit jaar lijkt de trend de afgelopen tientallen jaren te zijn dat er juist steeds minder wespen zijn. Wellicht lokte het tekort aan nectar deze zomer simpelweg meer wespen naar terrassen. Of, en dat zie ik overal, de mensen tolereren minder van 'lastige' natuurverschijnselen. Ze klagen eerder."