Is Hongarije "systemische bedreiging" voor Europese waarden? Het Europees Parlement debatteert
Woensdag stemt het Europees Parlement over een rapport dat erg kritisch is voor de Hongaarse regering en de Hongaarse premier Viktor Orbán. Volgens het rapport vormen een aantal ontwikkelingen in Hongarije een "systemische bedreiging" voor de Europese waarden. De opstellers van het rapport willen dat de Europese lidstaten een procedure beginnen tegen Hongarije, die ertoe kan leiden dat Hongarije zijn stemrecht in de EU verliest.
Is Hongarije nog een rechtsstaat of niet? Over die vraag moeten de leden van het Europees Parlement woensdagmiddag stemmen. In een rapport van het Nederlandse Europarlementslid Judith Sargentini, van GroenLinks, staat dat Europese fundamentele waarden die alle Europese lidstaten moeten respecteren, in Hongarije bedreigd worden.
Het gaat onder meer over de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van godsdienst, de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, de rechten van minderheden en de fundamentele rechten van vluchtelingen en migranten. De combinatie van alles maakt dat er sprake zou zijn van een “systemische bedreiging” van de Europese waarden.
Als het rapport een tweederdemeerderheid haalt, dan betekent dat een zware blaam voor de Hongaarse regering. Het kan zelfs leiden tot sancties tegen Hongarije, maar pas wanneer alle andere regeringen van de lidstaten ermee instemmen.
De Belgische christendemocraten in het Europees Parlement steunen de procedure. Dat liet Ivo Belet (CD&V) al weten. De christendemocraten zetelen nochtans in dezelfde fractie als de partij van Orbán.
(Lees verder onder het interview met Ivo Belet, Europarlementslid voor CD&V)
Ook Open VLD zal vanuit de liberale ALDE-fractie het rapport steunen. "Ik zie niet in waarom het Europees Parlement dit rapport niet zou moeten goedkeuren", zegt Europarlementslid Hilde Vautmans (Open VLD). "Strafrechtelijke vervolging van ngo’s die noodgedwongen migranten op zee helpen, verplichte detentie van alle asielzoekers inclusief kinderen, het kan allemaal in Hongarije. Maar het kan niet in dit Europa. En dat zullen we vandaag nog maar eens duidelijk maken aan Orbán.”
De Europarlementsleden van N-VA zijn dan weer van plan om zich morgen bij de stemming te onthouden. "Wij betreuren dat dit rapport van GroenLinks Europarlementslid Judith Sargentini de procedure dreigt uit te hollen", zegt de N-VA-delegatie. "Ze probeert een laks migratiebeleid op te dringen en een links sociaaleconomisch beleid door te duwen." De Europarlementsleden van N-VA wachten wel het verloop van het debat deze namiddag af.
Geen spreiding van vluchtelingen en migranten
Hongarije krijgt al lang kritiek. Het land wordt sinds 2010 geleid door de populaire premier Viktor Orbán, die met zijn Fidesz-partij in april opnieuw de verkiezingen won met 49 procent van de stemmen. Door het Hongaarse kiessysteem heeft Fidesz hierdoor een tweederdemeerderheid in het Hongaarse parlement (133 zetels op 199).
Orbán wil dat Europa geen migranten of vluchtelingen binnenlaat. In 2015 liet hij aan de grens met Servië en Kroatië een hek bouwen om te beletten dat er nog vluchtelingen en migranten, die via vanuit Turkije naar Griekenland waren gekomen, de grens met Hongarije zouden oversteken.
Weinig mensen proberen in Hongarije asiel aan te vragen, en de meeste aanvragen worden geweigerd. Hongarije weigert het Europese spreidingsplan voor vluchtelingen uit te voeren: het wilde geen vluchtelingen uit Griekenland of Italië hervestigen, en wil ook niet weten van een permanent spreidingsplan. De Hongaarse regering hield hierover een “nationale raadpleging”, waarbij aan de bevolking werd voorgehouden dat “Brussel” Hongarije wilde opzadelen met migranten.
Steevast wordt ook verwezen naar een internationale samenzwering tegen Hongarije, geleid door George Soros (een miljardair met Hongaarse roots, die overal in Centraal- en Oost-Europa organisaties steunt die democratie en mensenrechten bevorderen).
Taks voor ngo's
De Hongaarse regering bemoeilijkt de werking van niet-gouvernementele organisaties die actief zijn op het gebied van mensenrechten. Er is een speciale taks van 25% ingevoerd voor organisaties die actief zijn rond migratie, het verlenen van juridische bijstand aan asielzoekers is een misdrijf.
(Lees verder onder het interview met verschillende ngo's)
Het tijdschrift Figyelő publiceerde een lijst van 200 namen van mensen, onder meer werknemers van ngo’s, die zogezegd de regering ten val zouden willen brengen. De meeste media zijn gezagsgetrouw, kritische media hebben er de brui aan gegeven, de publieke omroep laat nauwelijks stemmen van de oppositie aan het woord.
Orbán en Merkel in één fractie
Fidesz, de partij van Viktor Orbán, behoort tot de Europese Volkspartij (de EVP), net zoals bijvoorbeeld CD&V of de CDU van Angela Merkel. Een deel van de EVP is de aanwezigheid van Orbán beu en zou liever hebben dat Fidesz uit de EVP wordt gezet. Tot nu toe wilde de EVP-top Orbán echter aan boord houden, zolang hij het niet te bont maakt.
De EVP zal moeten kiezen tussen Merkel en Orbán
Het blijft merkwaardig dat een partij zowel Angela Merkel (die pleit voor een humaan Europees migratiebeleid) als Viktor Orbán (die migranten en terroristen op één lijn zet) in haar rangen heeft. “De EVP zal moeten kiezen tijdens het debat”, zei de Franse president Macron vorige week, “tussen Merkel en Orbán". Orbán zelf vindt dat de EVP meer zijn standpunten over migratie moet overnemen. En volgens sommige waarnemers is dat intussen ook aan het gebeuren.
Sanctie, of "dialoog"?
De EVP heeft de grootste fractie in het Europees Parlement. Pas wanneer een groot deel van die fractie tegen Orbán stemt, kan er een tweederdemeerderheid behaald worden. De twee CD&V-parlementsleden Ivo Belet en Tom Vandenkendelaere zullen het voorstel om de "artikel 7.1"-procedure tegen Hongarije op te starten goedkeuren.
Belangrijk: ook de Oostenrijkse christendemocraten gaan dit doen, zei de Oostenrijkse premier Sebastian Kurz gisteren. Het wordt vooral uitkijken naar wat de Fransen, Duitsers en Spanjaarden in de EVP gaan doen.
Indien woensdag een tweederdemeerderheid de resolutie steunt, belandt de hele kwestie bij de Europese lidstaten. Die moeten dan een “dialoog” aangaan met de Hongaarse regering, over de systemische bedreiging van de rechtsstaat en de Europese waarden.
Wat als de procedure op niets uitdraait? Europarlementslid Ivo Belet wil eerst de volledige procedure doorlopen. Na eerdere kritiek stuurde Orbán zijn omstreden wetgeving al bij, en Belet gelooft dat Orbán dat nu opnieuw zal doen. Maar "als hij dat niet doet wanneer het gaat over vrijheid van media, de onafhankelijke rechtsstaat, vrijheid van onderwijs, dan is er geen plaats meer voor hem in de Europese Volkspartij", maakt Belet hard.
Als Orbán zijn wetgeving niet bijstuurt, dan is er geen plaats meer voor hem in de Europese Volkspartij
Polen: andere fractie, andere sanctie?
Sinds de december vorig jaar loopt er al een "dialoog" met Polen. Die procedure werd echter niet opgestart door het Europees Parlement, maar door de Europese Commissie.
Waarom heeft de Commissie tot nu toe Hongarije niet op dezelfde manier aangepakt? Critici zeggen dat dit te maken heeft met het feit dat de Europese Commissie geleid wordt door Jean-Claude Juncker, een EVP-kopstuk. De Poolse regeringspartij (Recht en Rechtvaardigheid) behoort niet tot de EVP, en daarom zou de Commissie ten aanzien van Polen strenger zijn dan tegen Hongarije. Iets wat door de Commissie ontkend wordt.
In het geval van Polen heeft de dialoog overigens nog niet veel uitgehaald. In theorie zou dan de volgende stap gezet kunnen worden, die ertoe kan leiden dat Polen zijn stemrecht verliest in de Europese ministerraden. De kans dat zoiets gebeurt is klein, omdat alle landen (behalve Polen) het hiermee eens moeten zijn. Eén land liet van in het begin duidelijk weten dat het dat nooit zal doen: Hongarije.
Beluister hier het volledige interview met Ivo Belet in "De Ochtend" op Radio 1: