Europees Parlement stemt voor omstreden uploadfilter op YouTube en Facebook

De nieuwe auteursrechtenwetgeving waarvoor woensdag is gestemd (438 voor, 226 tegen) is controversieel. Niet zozeer dat er een nieuwe wetgeving moet komen; die is hard nodig, vindt iedereen. Maar wel vanwege het inmiddels beruchte Artikel 13. Dit gaat door het leven als het ‘uploadfilter’. Het artikel verplicht technologiebedrijven ervoor te waken dat er geen materiaal op hun netwerken terechtkomt waarop auteursrechten berusten. Logischerwijze wordt deze maatregel gesteund door grote delen van de creatieve industrie. Onder anderen Paul McCartney, James Blunt en David Guetta hebben zich nadrukkelijk uitgesproken voor deze wet, die volgens hen de rechten van artiesten beschermen.

Big Brother

Tegenstanders betogen echter dat het uploadfilter een veel te grofmazig instrument is om de film- en muziekindustrie en uitgevers tevreden te stellen. ‘Dit voorstel zet de deur open voor een geprivatiseerde Big Brother, waarbij internetbedrijven vooraf moeten controleren wat internetgebruikers online zetten’, zei D66-europarlementariër Marietje Schaake bijvoorbeeld al eerder. Vrees is dat alleen de grote techbedrijven – zoals Google en Facebook – het geld en de middelen hebben om zo’n complex filter te installeren. Hiermee wordt de macht van de techbedrijven alleen maar groter en wordt innovatie tegengehouden. Schaake noemt in een eerste reactie de stemming van woensdag dan ook ‘een dramatische uitkomst’ voor de bescherming van onze fundamentele rechten en voor de gewone internetgebruiker. ‘Met deze stemming zetten we een stap achteruit in plaats van een auteursrechtenhervorming voor de 21ste eeuw te creëren’, aldus Schaake. Daar tegenover staat CDA-delegatieleider Esther de Lange, die tevreden is met de uitkomst: 'We plegen op dit moment roofbouw op onze media door ze geen perspectief te bieden op een eerlijke prijs voor hun werk. Het wordt dus hoog tijd dat online platforms een wettelijke verantwoordelijkheid gaan krijgen om rechthebbenden zoals muzikanten, journalisten en uitgevers van een eerlijke vergoeding te voorzien.'

Wyclef Jean

Aan beide kanten was de lobby rondom Artikel 13 aanzienlijk. Dat bekende internetveteranen en voorvechters van het vrije en open internet als Tim Berners-Lee, Vint Cerf of Wikipedia-prominenten zich met hand en tand verzetten, is geen verrassing. Maar ook binnen de artistieke wereld is er geen overeenstemming. Zo riep muzikant Wyclef Jean europarlementariërs op tegen te stemmen. Hij noemt de internetplatformen als YouTube geen bedreiging, maar juist een kans. ‘In plaats van het internet en verantwoordelijke dienstverleners te demoniseren en af te breken, moeten we de handen ineenslaan’, aldus Jean, die juist pleit voor betere samenwerking tussen fans en artiesten. Zelfs uit de hoek van de platenbonzen klinkt er hier en daar kritiek op Artikel 13. Zo noemde de voormalige baas van Universal Music France het voorstel ‘negatief voor artiesten, voor de industrie en uiteindelijk voor het publiek’. Overigens behoren de techbedrijven zelf ook tot de tegenstanders, bang als ze zijn om dure filters op te tuigen. Privacyorganisatie Bits of Freedom, die lang heeft gelobbyd tegen de wet, noemt nog een ander probleem: techbedrijven zullen risico’s willen vermijden en daardoor te veel tegenhouden. Hiermee worden ook parodieën op liedjes of films geblokkeerd, vreest de organisatie.

Internetdieven

Ook Artikel 11 is niet onomstreden. Met name krantenuitgevers hebben hiervoor geijverd. Kort gezegd: partijen die winst maken op het werk van anderen moeten worden belast. Denk aan Google en Facebook. Nee, het is geen belasting op linkjes, wat tegenstanders hebben doen laten geloven. Maar het gaat wel om het overnemen van kleine stukken tekst op Google of Facebook. Hiervoor moet een vergoeding worden betaald door de door Persgroep-topman Christian Van Thillo aangeduide ‘internetdieven’. Met dank aan de nieuwe wetgeving kunnen uitgevers professionele journalistiek blijven bedrijven, vinden zij. En dat is goed in de tijden van nepnieuws. Juist dit punt wordt ook door de opponenten uitgebuit. ‘In een tijdperk van nepnieuws is alles wat het vermogen van internetgebruikers beperkt om te linken naar betrouwbare nieuwsbronnen een verschrikkelijke klap voor ons reeds verzwakte publieke debat’, zegt bijvoorbeeld schrijver en blogger Cory Doctorow.

De filters zullen niet gelijk al deze week geïnstalleerd worden. Vervolgstap is dat de individuele lidstaten, waaronder Nederland, over de exacte invulling gaan onderhandelen.