Europese Unie wil in oktober weten of akkoord met Verenigd Koninkrijk mogelijk is

Kurz was de gastheer van een informele top in Salzburg. De brexit stond er bovenaan de agenda. Tusk zei dat een akkoord nog niet voor het grijpen ligt en dat het voorstel van de Britse premier Theresa May voor Brits-Europese samenwerking na de brexit tekortschiet. De Europese interne markt is één en ondeelbaar, daar kan voor Tusk geen discussie over bestaan.

Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker zei dat alle voorbereidingen getroffen zijn voor het geval er geen akkoord bereikt wordt en de Britten op 29 maart zonder concrete afspraken uit de EU scheuren. "Maak u geen zorgen", zei hij. 

Geen verrassing

Dat de onderhandelingen nog enkele weken zullen doorgaan en dat er zelfs een extra top wordt georganiseerd, is geen verrassing. De brexit is nog maar zes maanden verwijderd en er moeten nog enkele grote knopen worden doorgehakt. Denk aan de Ierse grenskwestie en de toekomstige Brits-Europese handelsrelaties, waarvan Brussel en Londen nog voor de brexit op 29 maart de grote lijnen willen vastleggen.

De 27 Europese staatshoofden en regeringsleiders bespreken hun gezamenlijke brexit-strategie op de top in Salzburg, nadat de Britse premier Theresa May gisterenavond laat al haar standpunt heeft mogen toelichten. Nu de onderhandelingen hun eindfase ingaan en het nog steeds hoogst onzeker is of er wel een akkoord zal gevonden worden, wordt de zenuwachtigheid steeds groter.

Wat met controles aan Ierse grens?

Europese Raadsvoorzitter Donald Tusk riep May gisteren al op haar voorstellen – het zogenaamde 'Chequers-plan' – te herwerken. May zei haar collega's echter dat zij al over de brug gekomen was en dat het nu aan de EU is om zich toegeeflijker op te stellen, vooral wat betreft het vermijden van grenscontroles in Ierland en Noord-Ierland. De EU27 zijn het erover eens dat Mays voorstellen niet volstaan, maar of het nu aan Londen of aan Brussel is om zijn positie te verlaten, of allebei, daarover bestaat minder eensgezindheid.

De Franse president Emmanuel Macron vindt het bijzonder belangrijk dat de EU-landen zich principieel opstellen en geen duimbreed toegeven wat betreft de ondeelbaarheid van de vier vrijheden van de interne markt (vrij verkeer van personen, goederen, diensten en kapitaal). "Er moet een oplossing gevonden worden, maar ze mag de samenhang en de kracht van de vier vrijheden van de eengemaakte markt niet schaden", zei hij donderdagochtend in Salzburg. Hij wil vooral een 'harde grens' tussen Noord-Ierland en de Ierse republiek vermijden. De Belgische premier Charles Michel noemde de voorstellen van May onomwonden "niet genoeg om een akkoord te kunnen vinden".

Orban: "Aanpak is niet oké"

De Hongaarse premier Viktor Orban kan zich dan weer niet vinden in de pogingen die volgens hem ondernomen worden om de Britten te doen "lijden" onder de brexit. "Ik vind die aanpak helemaal niet oké. Wat we nodig hebben, is een eerlijke brexit en een goede samenwerking tussen het VK en de EU in de toekomst." Gevraagd hoeveel leiders zich in zijn kamp bevinden, antwoordde Orban: "Ik zit bijna aan een meerderheid".

De premiers van Malta en Tsjechië, Joseph Muscat en Andrej Babis, drukten tegenover de Britse openbare omroep hun hoop uit dat de Britten uiteindelijk een tweede referendum over de brexit zouden organiseren. Maar May maakte haar collega's woensdag duidelijk dat dat uitgesloten is.

Als de Europese leiders het in Salzburg eens geraken over de strategie die hun hoofdonderhandelaar Michel Barnier de komende weken moet volgen én als ze erin slagen om in november een overeenkomst te sluiten met de Britten, is het brexit-akkoord nog niet in kannen en kruiken. Theresa May moet dat akkoord dan nog door het Britse parlement goedgekeurd zien te krijgen. De Europese leiders houden dus maar best ook rekening met de critici van May in haar eigen Conservatieve Partij.