Krantencommentaren: "Er is geen dominante golf, sterke figuren hebben het verschil gemaakt"
Wie kan zich uitroepen tot dé winnaar van deze lokale verkiezingen: geel, blauw, groen, zwart, oranje? Ook de krantencommentatoren kunnen er geen duidelijk antwoord op geven. Iedereen wint, iedereen verliest. Met wel één duidelijke constante: de kiezers hebben vooral lokaal gestemd, sterke figuren maakten het verschil. En wat kunnen we leren voor de verkiezingen van volgend jaar?
Het Laatste Nieuws: "Mensen maakten het verschil"
Wat was dit nu? Een Groene Zondag? Een Zwarte? Een Blauwe? Een Gele? Een Oranje? Niets dan winnaars in alle mogelijke kleuren. Met één grote verliezer: de Vlaamse socialisten. Het was een Bloedrode Zondag, zegt Jan Segers. Vlaanderen heeft gestemd zoals dat hoort bij lokale verkiezingen: lokaal. Meer dan ooit hebben mensen het verschil gemaakt.
Niets dan winnaars in alle mogelijke kleuren. Met één grote verliezer: de Vlaams socialisten.
Globaal zijn Groen en Vlaams Belang de onbetwiste winnaars. Groen neemt op links voor het eerst de leiding, Vlaams Belang is "uit een comateus bestaan ontwaakt". Bij Open VLD scoren alle blauwe spitsen, ook al gaat de partij er globaal op achteruit. CD&V wordt als volkspartij steeds kleiner, maar blijft toch incontournable in la Flandre profonde. Voor SP.A is het een opdoffer. Klappen van 5 à 10 procent bijna overal, dan ben je knock-out. Geen voorzitter die dat had kunnen voorkomen. Geen voorzitter die dat tegen 2019 weer kan rechtzetten.
En de N-VA? Bart De Wever mag dan glansrijk geslaagd zijn in de lakmoesproef van zes jaar Antwerps stadsbestuur, over heel Vlaanderen bekeken boekt zijn partij verlies. Dat heeft de N-VA sinds haar oprichting nog niet meegemaakt. Het zal haar tot nadenken stemmen met het oog op de Vlaamse en federale verkiezingen.
De Tijd: "De verkiezing zonder winnaars"
Centrumrechts loopt nauwelijks averij op, stelt Bart Haeck vast. Links verliest steden, maar heeft niet meteen uitzicht op nieuwe linkse burgemeesters. De strijd tussen de N-VA en de CD&V om de Vlaamse volkspartij te zijn blijft onbeslist.
Bij de winnaars vinden we onder meer Vlaams Belang, dat vol zelfvertrouwen weer op de kaart staat. Groen haalt een recordaantal gemeenteraadsleden, maar lijkt onder meer in Antwerpen geen vuist te kunnen maken tegen N-VA-voorzitter Bart De Wever. Vooral de SP.A hoort in de categorie van de verliezers: sowieso zijn de socialisten Brugge en Hasselt kwijt, maar ook de burgemeesterssjerps in de linkse bastions Oostende en Gent zijn niet zeker.
Als premier Charles Michel (MR) al schade ondervindt van deze lokale verkiezingen, heeft dat niets te maken met zijn drie Vlaamse coalitiepartners, maar met zijn eigen MR, die in Brussel klappen krijgt.
De Morgen: "Geen dominante golf"
De lokale stembusgang werd er één zonder dominante golf, weet Bart Eeckhout, geen gele, groene of zwarte. De resultaten laten zich lastig lezen. Een eerste besluit zou dus kunnen zijn dat kiezers, alle poeha vooraf ten spijt, vooral lokaal gestemd hebben. Waarvoor hulde. Stevige bestuurders met een assertief lokaal beleid zijn beloond. Van Bart Somers tot Hans Bonte, en van Bart De Wever tot Vincent Van Quickenborne.
De Zweedse coalitie van geel, blauw en oranje staat er niet eens zo slecht voor op 8 maanden van de verkiezingen. Misschien is dat wel de grootste verrassing.
Als je naar de provinciale resultaten kijkt, boeken Groen en Vlaams Belang winst en verliezen SP.A en N-VA (met uitzondering van Vlaams-Brabant) significant. Vlaams Belang krabbelt weer overeind. Velen dachten dat het VB definitief verslagen is, maar het zou goed kunnen dat N-VA de oude geesten van extreemrechts zelf weer opgeroepen heeft met haar harde migratiediscours.
Eeckhout besluit dat de Zweedse coalitie van geel, blauw en oranje er nog niet eens zo slecht voorstaat op acht maanden voor de nationale stembusgang. Misschien is dat besluit wel de grootste verrassing van deze verkiezingsavond.
De Standaard: "Zweedse coalitie op de proef gesteld"
Voor Bart Sturtewagen zijn het echt wel lokale verkiezingen geweest. Burgemeesterspartijen werden vaker wel dan niet beloond. Met Van Quickenborne, Somers en De Croo bevestigt Open VLD dat zittende burgemeesters scoren. N-VA doet het opmerkelijk goed in haar hartland rond Antwerpen, in het Waasland en de Kempen.
Op vele andere plaatsen doet de partij van Bart De Wever het aanzienlijk minder. Vaak gaat het verlies vooral naar Vlaams Belang. Hun vooruitgang is groter dan verwacht. N-VA en Vlaams Belang blijken niet louter communicerende vaten te zijn: op vele plaatsen groeiden ze allebei.
N-VA en Vlaams Belang zijn niet louter communicerende vaten: op vele plaatsen groeiden ze allebei.
Ten slotte blijft het christendemocratische marktleiderschap overeind. In vele van hun bolwerken houdt CD&V stand. Voor Groen wordt een brede vooruitgang zichtbaar. Die leidt echter niet tot meer burgemeesters. "Zonder omzetting in reële macht is praten over een groene zondag voorbarig." Voor SP.A was de uitslag dan weer wel dramatisch.
Sturtewagen besluit dat de Zweedse coalitie overleeft, maar wel zwaar op de proef is gesteld.
Het Belang van Limburg: "Nieuwe dynamiek"
In Limburg kregen CD&V en N-VA duidelijk het meeste vertrouwen, schrijft Indra Dewitte. CD&V is de grote winnaar. Alleen in Hasselt is de partij verrassend buiten spel gezet door N-VA en minister van Defensie Steven Vandeput. In Genk is het omgekeerd. Daar wint Wim Dries en die laat Zuhal Demir bijna smeken om een partnership. Als dat zou lukken, mogen we van echte aardverschuivingen spreken.
Ook in de provincie lijkt N-VA zich binnen te werken. Vooral CD&V, maar ook N-VA gaan dus de dienst uitmaken. Vroeg of laat zullen die twee dus toch weer naar mekaar toegroeien. In die zin zijn deze verkiezingen een peiling voor die van volgend jaar.
Dewitte stelt verder een toenemend belang van lokale verankering vast. "Vroeger werden vóór de stembusslag al monsterakkoorden gesloten. Die werden zowat met bloed ondertekend, geen kat die eraan dacht om daaraan te tornen. Dat is voorgoed voorbij, voorakkoorden blijken niet meer zoveel waard en worden even makkelijk weer opgeblazen als ondertekend. Er is een nieuwe dynamiek. Dat maakt het bijzonder moeilijk om betrouwbare voorspellingen te doen".
Het Nieuwsblad: "Alles bij het oude"
Liesbeth Van Impe ziet dat de kiezer zich niet zomaar liet meeslepen door nationale trends. De burgemeesters hebben er op veel plaatsen hún verkiezing in hún gemeente van gemaakt. "En als ze geen socialisten waren, zijn ze daar doorgaans ook voor beloond."
Van Impe trekt vier lessen uit een verkiezingsdag "waarbij de verrassing was dat er veel bij het oude bleef". Zo valt in veel gemeenten op hoe weinig er verandert. Zo houdt de N-VA stand op plaatsen waar de partij al sterk stond, houden de CD&V-burgemeesters stand en blijven ook de Open VLD-boegbeelden troeven voor de partij.
De verrassing van deze verkiezingen was dat alles biij het oude bleef.
Voor SP.A was er dan weer slecht nieuws. De partij verloor in de centrumsteden, maar behoudt wel Vilvoorde van Hans Bonte en Leuven, waar Louis Tobback zoals gepland de fakkel kan doorgeven aan Mohamed Ridouani. Antwerps burgemeester Bart De Wever moest dan weer nauwelijks inleveren en kan de rechtse coalitie gewoon voortzetten.
Tot slot stelt Van Impe vast dat het niet altijd duidelijk is welk effect nationale thema's op de lokale verkiezingen hebben gehad.
Gazet Van Antwerpen: "Kracht van burgemeester minstens even groot als die van partij"
In Antwerpen heeft Bart De Wever zijn overwinning zeker te danken aan zijn beleid en een intensieve verkiezingscampagne, maar ook aan de zwakte van zijn tegenstanders, schrijft Kris Vanmarsenille. Wouter Van Besien mist bevlogenheid en Jinnih Beels heeft dan wel gestreden als een leeuwin, haar partij had al te veel schade opgelopen nog vòòr de race naar het stadhuis was begonnen.
Bart De Wever heeft zijn overwinning zeker te danken aan zijn beleid en een intensieve verkiezingscampagne, maar ook aan de zwakte van zijn tegenstanders.
Zeker even opvallend is Vlaams Belang: In Antwerpen zelf blijft de partij van Filip Dewinter ter plaatse trappelen, maar in steden als Turnhout en Sint-Niklaas wordt ze de tweede grootste. Nog opvallend: sterke figuren als burgemeester, met een positief project, scoren ook: Bart Somers in Mechelen, Koen Metsu in Edegem, Lieven Janssens in Vorselaar, Sophie Dewit in Aartselaar…
Deze verkiezingen bewijzen dat de kracht van een burgemeester minstens even groot kan zijn als die van een partij.