“Als ik het goed begrijp bevalt een koe en moet ze na drie maanden al terug zwanger zijn?”

Melkkoeien en koeien die gekweekt worden voor vlees, zijn totaal verschillende rassen in de voedselketen van vandaag.  Melkkoeien zijn gedurende tientallen jaren zorgvuldig geselecteerd en gekweekt op de hoeveelheid melk die ze geven. Maar een koe geeft pas melk als ze gekalfd heeft. 

Na 15 maanden is een kalf geslachtsrijp om te worden bevrucht. Dat gebeurt meestal door kunstmatige inseminatie. Het zaad wordt streng geselecteerd en kan van overal in de wereld komen.

Een koe is ongeveer 9 maanden drachtig. Net zoals een vrouw pas melk kan geven na een bevalling, is dat bij een koe ook pas na een kalving. Een melkkoe geeft gemiddeld 27 liter melk per dag of zo’n 8000 liter per jaar. Omdat de melkproductie in de tijd afneemt, wordt de koe elk jaar opnieuw geïnsemineerd.

Elk jaar start dus een nieuwe dracht met een nieuw kalf en een nieuwe melkcyclus. Om het met de woorden van Danira te zeggen: “Drie maanden nadat ze bevallen is, moet een koe al opnieuw zwanger gemaakt worden.” Dat klopt dus.

Melkkoeien kunnen in hun leven tot 100.000 liter melk geven. Maar meestal gebeurt dat niet. Gemiddeld worden ze na 5 of 6 jaar naar het slachthuis gevoerd omdat ze vanaf dan minder melk geven of ouderdomskwalen krijgen. 

Lees verder onder de grafiek.

Iets meer dan de helft van de kalveren zijn stieren (52 % tegenover 48% koeien). Die stierenkalfjes van melkrassen hebben een kort leven. Na 15 dagen verhuizen ze van  de melkveeboerderij waar ze geboren worden, naar de vetmesterij. Na 6 tot 8 maanden zijn ze dan rijp voor het slachthuis. In 2017 werden er in Vlaanderen 151.000 vetgemeste stierenkalveren van melkkoeien geslacht, vinden we in de cijfers van de Vlam, het Vlaams centrum voor Agro- en Visserijmarketing. 

Dat is het vlees dat in de winkel ligt als wit kalfsvlees. Het vlees is wit omdat de kalveren vetgemest worden met melkpoeder dat hiervoor speciaal samengesteld is. De kalveren worden vetgemest in groep op een ruimte van 1,8 vierkante meter per kalf. Dat is wettelijk zo bepaald..

Ook de koeien die “uitgemolken” zijn, gaan naar het slachthuis. Zij leveren rood vlees maar dat vlees wordt meestal vermalen omdat het taai is. We vinden het bij de beenhouwer als hamburgers en gehakt.  Volgens het  ILVO, het Vlaams Instituut voor Landbouw, Visserij en Voedingsonderzoek worden er in Vlaanderen elk jaar zo'n 80.000 "uitgemolken" melkkoeien geslacht.

Als het om het vlees gaat, worden andere rassen gekweekt: speciale vleesrassen. Dikbillen bijvoorbeeld. Vleesrassen zijn extra gespierde dieren. Van hun spieren wordt biefstuk gesneden. Het is rood vlees en het is van hoge kwaliteit. We vinden het in de winkel als steak, gebraad of ander vlees van topkwaliteit. Zowel het vlees van jonge stieren als dat van koeien die een aantal keer gekalfd hebben, is top.

Stieren van vleesrassen worden niet geslacht op leeftijd maar op hun gewicht. Belgisch Witblauw is een typisch vleesras dat bij ons gekweekt wordt. De stieren kunnen tot 1300 kg zwaar worden, maar ze worden meestal geslacht als ze 650 tot 700 kg wegen.

Koeien van vleesrassen zijn gemiddeld 5 of 6 jaar oud als ze geslacht worden. Ze hebben dan 3 of 4 kalveren gehad.

Koeien van vleesrassen worden niet gemolken. Ze geven van nature veel minder melk dan melkrassen en bovendien dient de melk om de kalveren te voeden die bij de moeder blijven. Dat duurt tot de kalveren groot genoeg zijn om vetgemest worden -als het stierenkalveren zijn - of tot ze oud genoeg zijn om bevrucht te worden als het een koe-kalveren zijn. 

Uit cijfers van het ILVO blijkt dat er in Vlaanderen elk jaar ongeveer 65.000 vlees-"koeien" en 81.000 vlees-"stieren" geslacht worden. 66.000 van die stieren worden geslacht als ze 1 of 2 jaar oud zijn.

Lees voort onder de grafiek.

"Je haalt flink meer kilo’s vlees uit een typisch vleesras, dan uit een typische melkkoe," zegt Greet Riebbels van het ILVO. "Een vleesstier van 700 kg levert 490 kg vlees en beenderen. Een melkkoe zal maximaal maar 600 kg wegen. Haar karkas (vlees + beenderen) komt ergens uit op 270 kg. Als je van beide de beenderen aftelt -een stier heeft een iets zwaarder beendergestel dan een melkkoe- dan mag je grofweg concluderen dat er netto ongeveer half zoveel vlees overblijft van een melkkoe als van een vleesstier." 

Van de huiden van de koeien en stieren wordt leer gemaakt voor allerlei toepassingen, van zetels tot schoenen en draagtassen. Het beste leer zit op de rug van de dieren. De kwaliteit van het leer wordt bepaald door het ras. Ook de kleur. Zowel bij melkkoeien als bij vleesrassen. De huid van het Belgisch witblauw bijvoorbeeld, is niet gegeerd omdat het te dun is.

In het algemeen zijn de huiden van stieren meer waard dan die van koeien omdat koeien dikwijls littekens hebben van keizersnedes. Afhankelijk van het ras wordt 30 tot 100 % van de kalveren geboren met een keizersnede. 

De impact van vlees op ons milieu is bekend. Vleeskweek is wereldwijd goed voor 17% van de uitstoot van broeikasgassen. Dat is evenveel als de transportsector.

In Vlaanderen hebben we 600.000 ha landbouwgrond. Moest iedereen vegetariër zijn, dan zouden we met 300.000 ha toekomen. Maar dat zijn we niet. Omdat we veel varkens en koeien kweken, komen we niet toe met onze 600.000 ha en moeten we landbouwproducten van nog eens 300.000 hectaren uit het buitenland invoeren. Meestal gaat dat om veevoeders voor onze vleeskweek. Van dat vlees , voeren we 2/3 weer terug uit. En het moet gezegd: nergens ter wereld wordt zo efficiënt vlees gekweekt als bij ons.