250 Belgische militairen actief in NAVO-strijdmacht in Litouwen: bescherming tegen eventuele Russische aanvallen

De "battlegroup" Litouwen wil met een indrukwekkende demonstratie op het oefenterrein in Pabradé duidelijk maken dat ze over voldoende vuurkracht beschikt om een eventuele aanval lang genoeg tegen te houden tot de NAVO versterkingen kan sturen.

Belgische, Nederlandse en Duitse pantservoertuigen vuren verschillende salvo's af op een imaginaire tegenstander die de aanval heeft ingezet. De Belgen vuren een Spike-raket af, een geleid anti-tankraketsysteem dat pas sinds 2015 tot het Belgische arsenaal behoort. Er komen zelfs zware Duitse Leopardtanks aan te pas. "Wij hebben die jammer genoeg uit dienst genomen", laat een jonge Belgische militair zich ontvallen. 

De NAVO heeft zichzelf moeten heruitvinden nadat in 2014 de crisis rond Oekraïne was uitgebroken. Rusland werd plots weer een potentiële tegenstander nadat het de Krim annexeerde, de eerste grenswijziging met militaire inzet in het naoorlogse Europa. Verscheidene NAVO-lidstaten hadden al hun zwaar, moeilijk te transporteren materieel, zoals de Leopardtanks, uit dienst genomen en vervangen door lichtere voertuigen.

Het idee dat de NAVO zijn grondgebied zou moeten verdedigen, zoals tijdens de Koude Oorlog, leek helemaal achterhaald. Missies in verafgelegen gebieden, zoals Afghanistan, werden de nieuwe prioriteit. En daarvoor waren lichtere en dus eenvoudig te transporteren pantservoertuigen nodig. Maar dat veranderde allemaal door de gebeurtenissen in 2014.

De NAVO-top in Warschau besloot in juli 2016 om de militaire aanwezigheid op te voeren in de lidstaten die zich het meest bedreigd voelden door Rusland: Polen, Estland, Letland en Litouwen. Daar zouden strijdmachten komen van meer dan 1.000 militairen uit diverse NAVO-lidstaten, de zogenoemde "enhanced Forward Presence" of eFP. Het gaat niet om een permanente aanwezigheid, maar een roterende. Op die manier probeerde de NAVO Rusland niet te veel voor het hoofd te stoten, maar het mocht niet baten.

Voor Moskou is de opgevoerde militaire NAVO-aanwezigheid niet ver van de Russische grens een regelrechte provocatie. Maar de Duitse commandant van de strijdmacht in Litouwen, luitenant-kolonel René Braun, ontkent dat in alle toonaarden: "We zijn hier om nauw samen te werken met het Litouwse leger met als enige bedoeling om het land te verdedigen, niets anders."

De NAVO-strijdmachten in de vier oostelijke NAVO-lidstaten zijn vooral bedoeld als signaal voor Rusland: Mochten zij worden aangevallen, zullen de andere NAVO-landen de verplichtingen van het NAVO-verdrag nakomen en hun bondgenoten komen verdedigen. De multinationale NAVO-brigades zijn natuurlijk te klein om een theoretische Russische inval af te slaan, maar ze hebben wel voldoende vuurkracht om die enige tijd tegen te houden. Dat moet de andere NAVO-landen voldoende tijd geven om versterkingen te sturen.

Precies daarom pakken de deelnemende landen op het oefenterrein in Pabradé uit met de middelen die ze hier ter beschikking hebben, en dat op zo’n 30 kilometer van de grens. "Dit moet ontradend werken", zegt commandant Cedrik Bourgeois van het Belgische detachement. "Daarvoor trainen we met al onze middelen en doen we schietoefeningen. Daarmee benadrukken we dat de NAVO zijn Baltische lidstaten zal beschermen."

De strijdmacht in Litouwen bestaat hoofdzakelijk uit Duitse, Nederlandse, Tsjechische en ook 250 Belgische militairen. Hun aanwezigheid hier gebruiken de militairen meteen ook om de samenwerking in multinationaal verband onder de knie te krijgen.

"We hebben twee periodes", vertelt de 25-jarige luitenant Lorenzo Dorissen. "We hebben de dagdagelijkse activiteiten waarbij we ons voorbereiden op de grote oefeningen. Om de twee weken is er zo’n oefening waarbij de verschillende nationale elementen worden samengevoegd om multinationaal op te treden in het kader van de NAVO."

Het valt meteen op als je het oefenterrein in de buurt van Pabradé bezoekt. Militairen uit de verschillende deelnemende landen lopen kriskras door elkaar. Twee Nederlandse militairen keuvelen wat met Belgische collega’s. De Noorse Gator-jeepjes kunnen rekenen op belangstelling van de Litouwse collega's. We drinken koffie in het "Pantzercasino", een bar ondergebracht in nieuwe containers die in Pabradé zijn geïnstalleerd door het Duitse leger. Niet dat alles vlekkeloos verloopt. De voertaal is Engels maar niet alle infanteriesoldaten van het overwegend Franstalige 1/3 Bataljon Lansiers zijn die taal machtig. Dat kan op het terrein wel eens tot problemen leiden.

Iedere eenheid werkt ook met andere voertuigen. De Belgen rijden rond op het oefenterrein met Piranha's die een 90mm kanon hebben, een kaliber dat de andere NAVO-landen niet gebruiken. Maar commandant Cedrik Bourgeois van het Belgische detachement ligt er niet wakker van.

"Samenwerken in multinationaal verband is niet eenvoudig", geeft hij toe, "maar daarvoor zijn we hier, om te zien of we kunnen samenwerken en communiceren met elkaar. We hebben ons hierop ook een jaar voorbereid. Een grote oefening van de afgelopen dagen heeft ook aangetoond dat we ondanks de verschillende wapensystemen en culturen op het terrein een gezamenlijk doel kunnen bereiken."

Af en toe gaat er ook wel eens iets niet zoals het hoort. Twee Duitse Typhoon gevechtsvliegtuigen die moesten tonen hoe ze luchtsteun kunnen geven aan de grondtroepen, dagen pas met tien minuten vertraging op. "De wolken waren te laag", zegt een Duitse officier na de oefening verontschuldigend.

Een Belgische Piranha komt op het einde van de oefening met grote vaart het oefenterrein opgereden, maar rijdt zich vast in het mulle zand. Kolonel Jean-Louis Crucifix, die de commandant wordt van de nieuwe Gemotoriseerde Brigade waartoe ook de eenheid in Litouwen zal behoren, ziet het als een goede training. "Zoiets kan altijd gebeuren", zegt hij laconiek. "We opereren vaak op moeilijk terrein en onze manschappen moeten ook leren hoe ze in moeilijke omstandigheden hun plan kunnen trekken."

De aanwezigheid in Litouwen biedt voor de landmacht nog een ander groot voordeel. De meeste militairen hebben geen ervaring met dit soort van operaties waarbij op moeilijk terrein de opmars van een tegenstander moet worden afgestopt en met tegenaanvallen weer achteruit moet worden gedreven. Het is de eerder traditionele vorm van oorlogsvoering die de laatste jaren minder prioritair leek. Daarbij komt dat de soldaten van de landcomponent de voorbije jaren vooral zijn ingezet voor binnenlandse bewakingsopdrachten.

Zelfs de iets oudere infanteristen van het Belgische detachement, die intussen al twee tot drie jaar in het leger zitten, hebben nog geen buitenlandse ervaring kunnen opdoen. Ze hebben alleen nog maar patrouilles in Brussel gedaan. "Voor ons is dit een heel belangrijke operatie", zegt kolonel Crucifix, "want het geeft onze militairen een ongelofelijke opportuniteit om te trainen met wat wij ‘klassieke operaties’ noemen."

De Belgische militairen blijven nog tot midden december in Litouwen. In de tweede helft van 2019 komen ze terug naar de Baltische staat. Begin volgend jaar zal een gelijkaardige Belgische eenheid ook deelnemen aan de Britse strijdmacht in Estland. 

VIDEO: bekijk hieronder de reportage uit "Het Journaal"