Videospeler inladen...

100 jaar geleden: Koning Albert I belooft grondige hervormingen in zijn troonrede

 Op 22 november 1918 sprak koning Albert I met zijn troonrede voor het eerst het Belgische Parlement toe na de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog. De vorst verkondigde enkele ingrijpende hervormingen die de Belgische samenleving voorgoed grondig hertekenden. 

Zo begon koning Albert I op 22 november 1918 zijn troonrede voor de verenigde kamers van het Parlement. Het is in België uitzonderlijk geworden dat het staatshoofd een toespraak voor het Parlement houdt. Bij het hele begin van de oorlog had Albert ook een dergelijke toespraak gehouden. Sindsdien - meer dan vier jaar lang -  hadden de Kamers niet meer vergaderd. Al die tijd had de koning in het kleine stukje onbezet België verbleven terwijl de regering was uitgeweken naar de Franse badplaats Sainte-Adresse

In zijn troonrede meteen na zijn terugkeer bedankte Albert I de Belgische soldaten voor hun moed en dapperheid. Vier jaar lang vochten de Belgische soldaten de loopgravenoorlog uit aan de IJzer tegen de Duitse troepen. Dankzij de hulp van het Belgische leger konden de grootmachten het Duitse offensief stoppen.

Na de Wapenstilstand van 11 november trok koning Albert I zich samen met enkele belangrijke politici terug in het West-Vlaamse kasteel van Loppem. Hier kwam de naoorlogse regering-Delacroix I tot stand. Het nieuwe kabinet bestond uit katholieken, liberalen en socialisten, een regering van nationale eenheid dus.

Deze eerste naoorlogse regering was tijdelijk bedoeld Ze bestuurde het land tot de eerstvolgende verkiezingen in november 1919. De akkoorden die toen in Loppem gesloten werden en die koning Albert I in zijn troonrede verkondigde, hebben de Belgische samenleving drastisch veranderd. 

Albert I wou een grotere principiële gelijkheid. Een gelijkheid die doorheen de hele samenleving voelbaar was.

De koning beloofde in zijn troonrede de invoering van het algemeen enkelvoudig stemrecht. Al zou dat wel enkel gelden voor mannen vanaf 21 jaar. Voor een wijziging in het kiesrecht was een grondwetswijziging nodig. Maar het algemeen enkelvoudig stemrecht werd bij gewone wet ingevoerd en voor het eerst toegepast bij de verkiezingen in november 1919. De nieuwe regering, Delacroix II, voerde in 1921 de grondwetswijziging uit die het Belgische kiesrecht definitief hervormde.

De regering kreeg ook de taak om de gelijkheid van belangenorganisaties te waarborgen. De syndicale vrijheid werd verzekerd. De regering moest “het evenwicht te verzekeren tusschen de belangen van werkgevers en werknemers, wanneer zulke belangen met elkander in strijd mochten zijn.”

De koning voerde daarenboven enkele sociale hervormingen door zoals de 8-uren werkdag en het stakingsrecht. Hij deed dit uit schrik voor het communisme. 

Het Frans en het Nederlands werden aan elkaar gelijkgesteld. Volgens Albert I was dat nodig om de verdeeldheid tussen de Vlamingen en de Walen, die tijdens de oorlog duidelijk naar boven was gekomen, het hoofd te bieden. “Heel wat officieren van het leger werden opgeleid in Frankrijk. De orders aan het front werden dus vooral in het Frans gecommuniceerd”, vertelt historicus Mark Van den Wijngaert. Dat werd niet geapprecieerd door de Vlaamse soldaten en leidde tot Vlaamse protesten aan het front. 

Het Nederlands en het Frans zoudden voortaan op geleike voet staan in België. “Koning Albert I was hier eigenlijk geen voorstander van. Hij wou dat Vlaanderen hooguit een tweetalig gebied werd”, zegt Van den Wijngaert. Daardoor lieten sommige beloofde maatregelen op gebied van taal vaak lang op zich wachten. Zoals de oprichting van een Nederlandstalige universiteit bijvoorbeeld.

Tijdens de Duitse bezetting werd in 1916 de Vlaamsche Hoogeschool Gent opgericht. Maar deze werd op het einde van de oorlog in 1918 opnieuw ontboden als een creatuur van de Duitsers. De regering riep daarom in 1919 de vroegere Franstalige Gentse universiteit opnieuw in het leven. Pas in 1923 werd het Nederlands gedeeltelijk ingevoerd, de volledige vernederlandsing van de Gentse universiteit volgde in 1930. De Rijksuniversiteit Gent werd zo de eerste Nederlandstalige universiteit van België.

VIDEO: bekijk hieronder het verslag uit "Het Journaal"

Videospeler inladen...

Meest gelezen