Russen beschieten Oekraïense schepen: "Ernstigste incident in lange reeks"
"Dit incident is het meest ernstige in een lange reeks." Dat zegt correspondent Geert Groot Koerkamp over het militaire incident van gisteren waarbij Rusland drie Oekraïense schepen beschoten heeft en in beslag genomen. "In de praktijk gaan we niet meteen een oorlogssituatie zien, maar Oekraïne speelt het wel hoog. Het incident zal in de aanloop naar de presidentsverkiezingen in Oekraïne ook door verschillende partijen zoveel mogelijk worden uitgebuit."
De spanningen tussen Oekraïne en Rusland zijn gisteren weer hoog opgelaaid. Niet in het rebellengebied deze keer, maar op zee, voor de kust van het Krim-schiereiland. Rusland domineert de Straat van Kertsj sinds kort volledig, omdat het er een grote brug heeft gebouwd die de Krim met het Russische vasteland verbindt.
Rusland beslist wie er onder de brug door vaart en heeft er gisteren de doorgang geblokkeerd met een groot schip. Drie Oekraïense militaire schepen werden door de Russen beschoten en in beslag genomen. Verschillende bemanningsleden raakten daarbij gewond. Intussen heeft Rusland de zeestraat opnieuw geopend voor de scheepvaart. De Europese Unie en de NAVO hadden daar Rusland gisteravond toe opgeroepen. De schepen liggen in de haven van Kertsj.
(Lees verder onder de kaart.)
"Het was een letterlijke aanvaring", zegt Geert Groot Koerkamp, correspondent in Moskou, in "De ochtend" op Radio 1. "De Oekraïners waren met enkele marineschepen onderweg vanuit Odessa, aan de Zwarte Zee, naar Marioepol, een havenstad gelegen in het zuidoosten van Oekraïne aan de Zee van Azov, een binnenzee van Rusland en Oekraïne. Ze moesten door de Straat van Kertsj, die tussen de Krim en het Russische vasteland zit, waar die brug ook door de Russen is gebouwd."
"De kern van de zaak is dat Rusland de Krim heeft geannexeerd, iets dat door niemand wordt erkend", zegt Geert Groot Koerkamp. "Rusland claimt het alleenrecht in de territoriale wateren rond de Krim en eigent zich het recht toe om Oekraïense marineschepen te pas en te onpas te controleren. Dat heeft in de loop van het afgelopen jaar al meermaals tot incidenten geleid. Dit is het laatste in een lange reeks, maar ook het meest ernstige. Het is een incident waarbij gewonden gevallen zijn, waarbij geschoten is, waarbij een schip is geramd. Dat was voor Oekraïne aanleiding om de alarmbel te luiden en de internationale gemeenschap erbij te halen."
Dat Oekraïne het nu wel hoog speelt, getuigt van de ernst van de zaak. Je moet ook niet uitvlakken dat er volgend jaar presidentsverkiezingen zijn in het land.
Straks beslist het Oekraïense parlement ook of de krijgswet opnieuw wordt ingevoerd. "Dat betekent op papier zoiets als een staat van oorlog, een verhoogde staat van paraatheid voor Oekraïense strijdkrachten voor 60 dagen", legt Groot Koerkamp uit.
"In de praktijk gaan we niet meteen een oorlogssituatie zien. Oekraïne is hier nog nooit toe overgegaan, wellicht omdat het niet formeel een staat van oorlog met Rusland wilde. Dat ze het nu wel hoog spelen, getuigt van de ernst van de zaak (schieten op zee is een incident van de eerste orde). Je moet ook niet uitvlakken dat er volgend jaar presidentsverkiezingen zijn in Oekraïne. Dit incident zal in Oekraïne door verschillende partijen zoveel mogelijk worden uitgebuit."
(Lees verder onder de video.)
De Russen betichten de Oekraïners intussen van provocatie. Minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov spreekt van een "schending" waarbij bovendien "gevaarlijke methodes zijn gehanteerd".
"De Russen zeggen dat de Oekraïners willens en wetens dit soort incidenten uitlokken om meer sancties aan het adres van Rusland af te dwingen", zegt Geert Groot Koerkamp. "Rusland houdt vast aan het standpunt dat er geen sprake is van annexatie van de Krim."
Het is voor een stuk provocatie van de Oekraïners, maar vanuit hun standpunt hebben ze het recht om daar te zijn
Luc De Vos, emeritus hoogleraar van de Koninklijke Militaire School, benadrukt dat er hier een verhaal met twee waarheden speelt. "De Russen zeggen: de Krim is van ons. Maar de Oekraïners zeggen ook: de Krim is van ons. Het is voor een stuk provocatie van de Oekraïners, maar vanuit hun standpunt hebben ze het recht om daar te zijn. Maar de Russen willen dat niet en zijn daar tegenin gegaan."
De Vos gaat er wel vanuit dat het Westen hier niet meteen in meegesleurd zal worden. "Ook in het oosten van Oekraïne zijn er al incidenten geweest. Wij aanschouwen die, wij zijn er ongelukkig over, maar in principe komen we er niet in tussen. Maar het is uiteraard niet goed voor de stabiliteit in de regio en in de wereld."
Ook van de spoedzitting van de VN-Veiligheidsraad verwacht Geert Groot Koerkamp niet veel. "Er zal wel een fiks debat worden gevoerd. Er zijn diverse landen die Rusland op dit punt opnieuw zullen willen veroordelen, maar in de Veiligheidsraad maken Rusland en China vaak gebruik van hun vetorecht als het gaat over resoluties, dus veel concreets zal daar waarschijnlijk niet uitkomen."
De spoedzitting van de VN-Veiligheidsraad is deze namiddag gepland. Ook de NAVO heeft vanmiddag op het hoofdkwartier in Brussel een bijzondere vergadering van de NAVO-Oekraïne Commissie bijeengeroepen. dat gebeurt op vraag van de Oekraïense president Porosjenko. NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg zegt dat de NAVO de Oekraïense territoriale integriteit en soevereiniteit ten volle steunt, ook de rechten op zijn territoriale wateren onder het internationale recht.
Herbeluister het gesprek met Geert Groot Koerkamp in "De ochtend":
VIDEO: bekijk hieronder het verslag uit "Het Journaal"
