Zet u schrap voor de storm: wereldeconomie op weg naar recessie

De beurzen staan wereldwijd op verlies. Het jojo-effect speelt met de tabellen, die dan eens diep duiken, om de dag daarna weer wat te herstellen, maar de onderliggende trend is duidelijk. De verliezen zijn inherent. Wat nu al zeker is: een eindejaarsrally, het fenomeen waarbij de koersen op de beurzen wereldwijd een laatste spurtje trekken net voor het jaar op zijn einde loopt, zit er deze keer niet in. Integendeel, de beleggers lijken eerder de handdoek te gooien, en massaal naar de uitgang te vluchten.

Dat signaal zie je vandaag op de rode beurstabellen. De redenen zijn divers en verklaarbaar: de handelsoorlog tussen twee grootmachten als de Verenigde Staten en China kreeg deze week een extra zetje met de aanhouding van een topfiguur van de Chinese telefoongroep Huawei. Een handelsoorlog kent enkel verliezers, en de wereldeconomie is het strijdtoneel waar die veldslagen worden beslecht.

De Amerikaanse economie begint na een mooie groeiperiode tekenen te vertonen van vermoeidheid. Er worden nog steeds banen gecreëerd, maar minder dan verwacht. Het zet de Amerikaanse centrale bank, de Fed, voor een uitdaging. Voorzitter Jerome Powell zal normaliter op 19 december nog een keertje de rente verhogen, maar monetaire waarnemers verwachten dat dit de laatste keer zal zijn voor lange tijd.

Landen met een opkomende economie lijden onder de stijging van die rentevoeten in de VS. Hun schulden worden duurder omdat ze in dollar lenen, maar het geleende geld in de lokale munt moeten terugbetalen. Zeker Venezuela, Argentinië en Turkije zitten in een neerwaartse spiraal.

‘Vulkaan van schulden’

Ook de Chinese economie toont tekenen van uitputting. De groei van 6,6 procent dit jaar zal volgend jaar niet meer gehaald worden. Tegelijk daarmee is de Chinese schuldenberg fors gegroeid. Liefst 70 procent van alle leningen wereldwijd werd de voorbije jaren in China verstrekt. Er wordt gevreesd dat de Chinese schuldenberg over vijf jaar 290 procent van het bbp zal bedragen. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) spreekt zelfs van een Chinese ‘schuldenvulkaan’ en geeft aan dat de groei niet eeuwig door bijkomende schulden kan worden gedragen.

De hele wereld kreunt onder de schulden. Dit wordt algemeen als de gevaarlijkste ‘bom’ beschouwd. De schulden van gezinnen, bedrijven en overheden zijn gestegen tot een recordhoogte van 139.000 miljard euro, of 250 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Aan de vooravond van de financiële crisis in 2008 bedroeg de schuldenlast ruim 98.000 miljard euro, of 210 procent van het bbp.

De schulden zijn mee ingegeven door het monetaire beleid waarmee centrale banken de wereldeconomie wilden redden. Via hun lagerentebeleid stimuleerden ze gezinnen en bedrijven om meer geld te ontlenen. Het goedkope geld verminderde ook de druk op overheden om het begrotingstekort te verminderen. Daarmee lijkt de wereld echter haar financiële kruit te hebben verschoten. Nu het stimuleringsbeleid langzaam uitdooft, leidt dat tot stijgende rentes. Een stijging van de rente verhoogt de rentelasten, wat het lastiger maakt om schulden terug te betalen.

Net tegen die achtergrond krijgen we dus een economische groeivertraging die steeds meer in de kuiten van de bedrijven en sectoren begint te bijten. Komt daar de ondraaglijke onzekerheid van de brexit bovenop, om nog maar te zwijgen van een nakende Europese begrotingscrisis, met op kop een naar adem happende Italiaanse regering. En terwijl de Europese economie aan het vertragen is lijkt de Europese Centrale Bank (ECB) niks meer in de mouwen te hebben zitten om monetair iets te betekenen. De rente staat nu al op nul.

De Europese motor sputtert, want zelfs sterkhouder Duitsland, die als locomotief de hele Eurozone op sleeptouw neemt, lijkt naar adem te happen. De Duitse automobielsector vertegenwoordigt ruim 14 procent van het Duitse bbp. Net die sector staat op klappen. De voornaamste groeimarkt voor de Duitse fabrikanten is China, en daar is de markt voor de verkoop van personenwagens vorige maand met bijna 30 procent ineengeklapt. Als je weet dat Volkswagen 40 procent van zijn totale jaarproductie verkoopt in China, en BMW en Daimler elk zowat een kwart snap je de vrees voor een recessie in Duitsland, met zware gevolgen voor Europa.