7 tips om het zelfbeeld van je kind te boosten

Realistische feedback, waarbij een kind zijn goede én minder goede kanten leert kennen, is cruciaal voor een realistisch zelfbeeld. Je kind helemaal ophemelen geeft vaak een averechts effect, dus wees gerust eerlijk. Liefst van al geef je je kind ook feedback die gericht is op het proces en niet op de persoon. Persoonsgerichte feedback focust op het individu, bijvoorbeeld ‘Jan, je bent een echte sloddervos’. Diezelfde boodschap kan je ook met procesgerichte feedback brengen: door op het gedrag te focussen. ‘Jan, het is echt een rommeltje op je kamer. Ruim je kamer op’. Door het proces te benoemen begrijpt Jan veel beter wat je precies van hem verwacht. Feedback geven start al op jonge leeftijd, over kleine én grote dingen.

Kinderen moeten kunnen groeien en grenzen verleggen om te ontdekken waar ze goed in zijn. Ouders hebben vaak de neiging om voor hun kinderen te beslissen, zeker als het wat moeilijker gaat, bijvoorbeeld in het geval van leerproblemen. Maar experimenteren en risico’s nemen hoort bij een gezonde opvoeding. Geef je kind voldoende ontdekkingskansen, zodat het nieuwe facetten van zichzelf ontdekt. Gun je kind voldoende autonomie. Daar kan je het best al van kleins af aan mee starten. Zelfs voor kleuters is het belangrijk om keuzes te krijgen, uiteraard aangepast aan hun kunnen. Laat je driejarige bijvoorbeeld zelf beslissen welk van de twee jurkjes of twee spelletjes het vandaag wordt.

Kinderen meten zichzelf met anderen om te leren hoe goed ze ergens in zijn. Dat daar af en toe wat jaloezie bij komt kijken, hoeft niet negatief te zijn. Eigenlijk betekent jaloezie niets meer dan: ik zie iets bij een ander dat ik ook graag zou kunnen of doen. Het kan zelfs voor een duwtje in de rug zorgen om nieuwe ervaringen op te zoeken. Wel belangrijk is dat je kind met een kritisch blik naar de wereld om zich heen kijkt. Vergelijken met bekenden en leeftijdsgenootjes vormt de identiteit, maar zich spiegelen aan neppe beelden op internet en artificiële social media profielen van onbekenden kunnen nefast zijn voor het zelfbeeld. Schermtijd beperken en goed uitleggen wat echt is en wat niet houdt je kind met zijn voetjes in de echte wereld.

Kinderen hebben allerlei mechanismen om hun onzekerheden te verbergen. Je kan je kind helpen door te begrijpen op welke manier het met onzekerheid omgaat, en een aangepaste aanpak te voorzien. We onderscheiden we vier gedragstypes die op een laag zelfbeeld wijzen: de bangeriken, de ontwijkers, de stoorzenders en de overdrijvers. Bij bangeriken en ontwijkers komt het erop aan hen te verleiden om nieuwe uitdagingen aan te gaan, met kleine stapjes. Een kind dat storend of opgeblazen gedrag vertoont, mist vaak de juiste taal om zijn onzekerheid te verwoorden. Ook daarbij kan je helpen door op zoek te gaan naar de bodem van het probleem. Van daaruit kan je dan opnieuw met kleine stapjes te werk gaan.

De naaste omgeving van een kind speelt wel degelijk een belangrijke rol in de vorming van het zelfbeeld. We merken dat kinderen van ouders met een laag zelfbeeld daar makkelijker stukken van overnemen. Tot de leeftijd van twaalf jaar kijken kinderen echt over de schouder van mama en papa mee. Hoe ze in het leven staan, naar thema’s als werk en sociale contacten kijken, omgaan met gezondheid... Daarom is het zo belangrijk om zelf een goed voorbeeld te stellen. En dat mag ‘gewoon’ zijn. Hoe kijk je naar jezelf? Hoe praat je over jezelf en over anderen? Dat is belangrijker dan je denkt. Wees eerlijk en toon je kinderen hoe het leven écht is.

Ook de manier waarop ouders naar hun eigen lichaam kijken, heeft een invloed op kinderen. Bekijk je jezelf ‘s ochtends in de badkamer door een erg kritische bril? Dan is de kans groot dat je kind dat ook zal doen. Jonge kinderen in de groei die met hun lichaam lijken te worstelen, hebben vooral behoefte aan geruststelling. Vertel hen dat groeien iets heel goeds is en dat hun lichaam niet overal tegelijkertijd kan groeien. Tieners zitten met een lichaam dat even uit vorm is. Dat kan hen in de war brengen. Hen help je door de focus van het uiterlijke naar het innerlijke te verleggen. Echte schoonheid zit vanbinnen. Geef het goede voorbeeld en let ook op hoe je over anderen praat. Zeg dus niet ‘die vriendin met haar dikke billen’, maar ‘die vriendin met haar lieve lach.’

Heb je het gevoel dat je er alleen niet uit raakt? Soms is er meer nodig. Een gezond kind speelt, ontdekt graag nieuwe dingen, eet en slaapt vlot. Is dat niet het geval? Dan kan het lonen om professionele hulp in te schakelen. Ook bij tieners die vast lijken te lopen of vermijdingsgedrag vertonen, kan dat zinvol zijn. Dat hoeft heus geen drama te betekenen. Heel wat kinderen en jongeren hebben een periode in hun leven waarin het even wat minder loopt. Door er aandacht aan te schenken en je kind de nodige tools mee te geven, help je het om verder te groeien.