EU moet transparant zijn over geld naar ngo’s

Van de manier waarop de Europese Commissie ngo's selecteert, tot hoe ze opvolgt hoe het geld besteed wordt. Het nieuwe rapport van de Europese Rekenkamer geeft heel wat aanbevelingen over wat er beter kan en moet. Voor de duidelijkheid: het is niet dat ngo's niet goed met Europese fondsen zouden omspringen; het schoentje wringt in de manier waarop Europa de bedragen opvolgt en er informatie over verstrekt.

“De belangrijkste conclusie is dat voor de 11,3 miljard euro die de Europese Commissie tussen 2014 en 2017 heeft besteed aan ngo's, er heel wat dingen niet duidelijk zijn”, zegt Annemie Turtelboom, de voormalige politica die meeschreef aan het rapport. “We zeggen niet dat er misbruik is, maar zeker nu er Europese lidstaten hulporganisaties viseren, is het belangrijk dat het allemaal transparant verloopt.”

Een eerste probleem ligt bij hoe ngo's gedefinieerd worden, stelt het rapport. Omdat er met dat begrip vrij ruim wordt omgesprongen, kunnen er ook bedragen terechtkomen bij organisaties die je niet direct als een ngo zou omschrijven. Zo zijn enkele organisaties die volgens het ABAC-boekhoudingssysteem van de Commissie gelabeld zijn als ngo's eigenlijk onderzoeksinstituten en universiteiten.

Zij voldoen wel aan de criteria van "privaat" en "geen winstoogmerk", maar volgens de Rekenkamer vertekent dit de statistieken over Europees geld dat naar ngo's gaat. "Op zich hoeft dit geen probleem te zijn", zegt Turtelboom. "Het is niet zo dat die universiteiten de middelen niet goed zouden besteden. Maar we denken dat het goed zou zijn om een duidelijke definitie te hanteren, zodat je ook duidelijkheid hebt over de Europese middelen die effectief naar ngo's gaan."

Een ander probleem zit in hoe de Commissie op een indirecte manier hulporganisaties financiert. Als de Commissie een ngo rechtstreeks geld overmaakt voor een bepaald project, gaat het meestal wel goed. Maar het is een ander verhaal als er een tussenorganisatie aan te pas komt. Uit één van de twintig projecten die geauditeerd zijn, is naar voor gekomen dat een VN-orgaan, dat met twee internationale ngo's werkt aan een project in Ethiopië, te veel heeft aangerekend voor zijn indirecte kosten.

Misrekening

"Bij bepaalde organisaties van de VN is het voor ons ook niet duidelijk of de VN de eigen regels en procedures volgt", zegt Turtelboom. "Over het geld dat direct naar een ngo gaat, heeft de Commissie veel informatie, maar als er verschillende geldschieters bij een project betrokken zijn, is het veel moeilijker om elke euro te volgen. Als er derde partijen aan te pas komen, is het vaak onduidelijk waar het geld naartoe gaat, terwijl iedereen toch wil weten waar het is."

In het rapport is er ook ruimte voor de Europese Commissie om zelf in te gaan op de aanbevelingen, maar die wijst de kritiek over het gebrek aan transparantie af. Er is geen wettelijke verplichting om een algemene definitie van ngo's op te stellen. En of de organisaties voldoen aan de juiste vereisten, bekijkt ze eerder project per project. De misrekening met het VN-orgaan zou ook al aangepakt worden. "De Commissie is een van de meest transparante organisaties ter wereld", zegt een woordvoerder. "Of het nu gaat over ons eigen werk, of de manier waarop we met anderen aan de slag gaan."

Hoewel het rapport ngo's dus niet expliciet met de vinger wijst, is wel te horen dat de aanbevelingen niet uit de lucht gegrepen zijn. "De Commissie vraagt eigenlijk al veel informatie", zegt Carlotta Besozzi van Civil Society Europe. "Maar Europa zou die informatie inderdaad makkelijker beschikbaar moeten maken."