Europa en Italië vinden elkaar over begroting

Pierre Moscovici, Europees commissaris voor Economische Zaken, erkende dat ook vanwege puur politieke overwegingen - het opkomende populisme, het verzet van de 'gele hesjes', de naderende Europese verkiezingen - gekozen is voor een zachte aanpak van Italië. Europa mag volgens Moscovici niet blind zijn voor de "populistische golf" in de lidstaten en de weerzin bij burgers tegen bezuinigen en hervormen. "We leven niet in een bubbel, we kunnen de werkelijkheid niet ontkennen", zei Moscovici gistermiddag in een toelichting bij het Commissie-besluit. Het is volgens hem "een strategische keuze" om geen strafprocedure tegen Italië te starten. "Dit is een overwinning van de dialoog en dat maakt me blij."

De omslag van de Commissie is groot. Nog maar een maand geleden veegden Moscovici en zijn collega Valdis Dombrovskis (Euro en Sociale Dialoog) de Italiaanse ontwerpbegroting voor 2019 van tafel als volstrekt onverantwoordelijk. Met de daarin voorziene 35 miljard euro extra overheidsuitgaven (voor een minimumuitkering en lagere pensioenleeftijd) overschreed Rome volgens Moscovici 'overduidelijk' de Europese begrotingsregels.

De Commissie bepleitte een strafprocedure vanwege de aanhoudend hoge staatsschuld (130 procent van het bruto binnenlands product), een sanctie die nooit eerder is opgelegd.

De Italiaanse vicepremiers Matteo Salvini en Luigi Di Maio lieten zich niet onbetuigd. Ze schilderden de Europese Commissie af als vijand van het Italiaanse volk en schamperden over de Europese eis de begrotingsregels te respecteren.

Nervositeit

Afgelopen weken werd op ambtelijk en politiek niveau intensief overlegd tussen Europa en Italië. Het resultaat is dat Italië in 2019 ruim 10 miljard extra bezuinigt, onder meer door de uitkerings- en pensioenplannen met een paar maanden uit te stellen. Op papier daalt het begrotingstekort daardoor van 2,4 naar 2,04 procent. Verder belooft Italië de btw met 2 miljard euro te verhogen als de begroting volgend jaar toch ontspoort.

Dombrovskis benadrukte dat uitstel van de dure Italiaanse plannen geen afstel betekent. Ook wees hij erop dat Italië eerder heeft beloofd de btw te verhogen maar die belofte nooit heeft ingelost. In de Commissie was volgens betrokkenen vooral de Duitse commissaris Günther Oettinger (Begroting) kritisch over de toegeeflijkheid.

Moscovici zei dat de begrotingsregels "slim en niet rigide, flexibel en niet mechanisch" moeten worden toegepast. "Soms moet je weten wanneer je gesprekspartner niet verder kan gaan." Volgens de commissaris zou een hardere aanpak van Italië "de nationalisten in jubelstemming brengen", omdat het hen stemmen oplevert bij de Europese verkiezingen in mei volgend jaar.

Dat Italië bereid is tot een aanpassing van de begroting verklaren EU-ambtenaren door de aanhoudende nervositeit op de financiële markten over Italië, waardoor het meer rente moet betalen om geld te lenen. Ook gaven de Italianen geen gehoor aan de oproep van de regering om hun spaargeld in Italiaanse staatsleningen te steken.