Christophe Ketels / COMPAGNIE GAGARINE

Is het ecologisch (on)verantwoord om nog kinderen te krijgen?

Kan geboortebeperking de planeet redden? Die vraag wordt in het huidige klimaatdebat vaak gesteld. Maar ondanks de sterke bevolkingsgroei op aarde is dat volgens demografen niet het grootste probleem van onze  planeet. 

Is het nog verantwoord om kinderen te krijgen? Daarover ging het vandaag in het Radio 1-programma “Bij Debecker”. Luisteraars haalden verschillende redenen aan, onder andere het ecologische argument: de toenemende overbevolking van de aarde dreigt een probleem te worden voor de planeet. Dat wordt althans vaak gezegd.

Maar is dit wel zo? Demograaf Patrick Deboosere van de VUB zette het in perspectief. “Als we niet aan kinderen zouden beginnen, zouden we als mensheid natuurlijk collectief zelfmoord plegen. Kinderen krijgen is eigenlijk het verderzetten van onze soort. Het is dus belangrijk dat we collectief onze reproductie instandhouden.”

(Lees verder onder de tweet.)

Twee vragen

Deboosere herleidt het allemaal tot twee vragen: “In welke mate is de groei van de wereldbevolking de afgelopen decennia te snel gegaan en hoe groot is de druk van de wereldbevolking op onze planeet?” Volgens Deboosere wordt dit vaak verkeerd ingeschat.

“We zien dat groei van de wereldbevolking op dit moment aan het afnemen is”, stelt Deboosere, en de grootste relatieve groei is achter de rug, stelt hij samen met andere demografen vast. “In de jaren 1960 en ‘70 hebben we een sterke groei gekend. Toen zat de vruchtbaarheid wereldwijd nog boven de vier kinderen per vrouw. Nu is dat gemiddeld 2,4 kinderen per vrouw. Dat is ongeveer het vervangingsniveau van 2 kinderen per vrouw.”

(Lees verder onder de grafiek.)

In België?

En hoe zit het in ons land? “In België zitten we nog een flink stuk onder dat gemiddelde”, zegt Deboosere. “We zitten dit moment op gemiddeld 1,66 kinderen per vrouw. Daardoor krijgen we op termijn een krimpende bevolking.”

Het Belgische Statistiekbureau Statbel voorspelde onlangs wel nog dat de bevolking de komende decennia nog even zal groeien: van 11,4 inwoners nu, tot 13,2 miljoen in 2070. Dat zal onder andere te wijten zijn aan de vergrijzing: mensen blijven langer leven, terwijl er weinig mensen overlijden. Daarover leest u hieronder meer.

Gevaren

Moeten we dan voor meer of minder kinderen gaan? Ons “inhouden” heeft volgens Deboosere alleszins weinig zin, ook niet om kinderen te behoeden voor de gevaren van het hedendaagse leven. “Leven is sowieso een risico en in het verleden waren er niet minder gevaren dan in het heden”, zegt Deboosere.

“Iedereen heeft natuurlijk de volle keuzevrijheid om te bepalen of hij al dan niet kinderen wil”, aldus Deboosere. “Als je er bijvoorbeeld voor kiest om geen kinderen te hebben, om je vrijheid te garanderen, is dat een eigen keuze. Maar als je zou overwegen om geen kinderen te krijgen omwille van je ecologische voetafdruk, zullen we in de eerste plaats meer aandacht moeten hebben voor de manier waarop we consumeren en produceren.”

Het is volgens de demograaf niet zozeer het aantal kinderen dat belangrijk wordt om de toekomst van de planeet veilig te stellen. “We zullen heel snel een koolstofarme economie tot stand moeten brengen.” Minder CO2 uitstoten dus. Daarom moeten we volgens Deboosere gaan nadenken over een “materiaalarme, meer circulaire economie, die onze ecologische voetafdruk moet verminderen", net zoals de klimaatspijbelaars zeggen.

Beluister het gesprek met Patrick Deboosere in "Bij Debecker" op Radio 1:

Groei zal stoppen

Patrick Deboosere zit op de lijn van collega-demografen en statistici. Eén van de bekendste statistici van de afgelopen decennia was Hans Rosling. De Zweed, die twee jaar geleden is overleden, maakte er zijn levenswerk van om fabeltjes te ontkrachten met feiten. Zo ook de doembeelden over de overbevolking van de aarde.

Rosling voorspelde op basis van harde cijfers dat de groei van de wereldbevolking tegen het jaar 2100 zal stoppen. Op dat moment zullen er 11 miljard mensen zijn. In onderstaand filmpje van amper 2,5 minuten legt Rosling uit hoe hij tot deze conclusie komt. 

Meest gelezen