Nieuwe ‘spookvoorouder’ ontdekt met artificiële intelligentie

In augustus vorig jaar kwamen genetici af met een primeur: ze hadden een rechtstreekse nakomeling ontdekt die voortsproot uit seksuele betrekkingen tussen twee verschillende soorten mensachtigen. Het ging om een meisje van minstens dertien jaar, met een neanderthaler als moeder en een denisovamens als vader. Dat bleek uit de analyse van een bot van zeker 50.000 jaar oud uit de Siberische Denisova-grot. Het bot was het bewijs van de eerste ontdekte ‘hybride’ voorouder van de moderne mens.

Nu is er dus een nieuw geval bovengekomen, dat stamt uit de periode na de zogenaamde grote uittocht uit Afrika 80.000 jaar geleden. Bewijs daarvoor is niet in een bot gevonden, maar dankzij kunstmatige intelligentie. Tijdens die grote uittocht trok een deel van de menselijke populatie - toen al bestaande uit moderne mensen - weg uit het Afrikaanse continent om andere continenten te bevolken. Ze kwamen onder meer in Eurazië terecht, waar ze seksuele contacten hadden met oude en inmiddels uitgestorven mensachtigen van andere soorten. Die occasionele sekspartners waren, zo werd aangenomen, neanderthalers en de pas in 2010 ontdekte denisovamensen.

Maar naast de neanderthalers en de denisovamensen hadden de voorouders van de moderne mens blijkbaar ook seks met nog een derde soort. Zogenaamde deep learning-algoritmes werden losgelaten op de complexe massa van genetische codes van oude en moderne mensen en konden een derde soort van ex-partners isoleren in het DNA van Euraziaten. Volgens het principe van de Bayesiaanse statistiek vonden de wetenschappers bewijs van wat ze een “derde introgressie” noemen, zeg maar van een archaïsche ‘spookpopulatie’ waarmee de moderne mens seksuele betrekkingen moet hebben gehad tijdens de Afrikaanse exodus. Die derde bevolkingsgroep was mogelijk een mix van neanderthalers en denisovamensen.

Dit betekent ook een hypothetische bevestiging van het bestaan van hybride soorten als het tienermeisje dat vorig jaar geïdentificeerd werd, maar het is nog te vroeg om die link definitief te leggen. “Onze theorie valt te rijmen met het hybride exemplaar dat onlangs in Denisova ontdekt werd, hoewel we op dit moment andere mogelijkheden niet kunnen uitsluiten”, verklaart een van de onderzoekers, Mayukh MLondal van de universiteit van Tartu in Estland.

Verdere wetenschappelijke studie dringt zich op, maar AI-analyse is zeker een nieuwe onderzoekstechniek in dit vakgebied, dat kampt met een enorme schaarste aan fossiel bewijsmateriaal. Dit soort geflirt geeft ons ook deels informatie over wie we vandaag zijn. “We wilden zoeken naar de plaatsen waar er grote verschillen waren in het genoom, om te bepalen welke van de neanderthaler waren en welke van de denisovamens, om zo de hele puzzel te kunnen leggen”, zegt evolutionair bioloog Jaume Bertranpetit van de Spaanse universiteit Pompeu Fabra. “Blijkt dat als je de delen van de neanderthaler en van de denisovamens aftrekt er nog altijd iets in het genoom overblijft dat sterk afwijkend is.”

Het onderzoek is gepubliceerd in Nature Communications.