Bijen kunnen rekenen volgens nieuwe studie

Heel wat dieren hebben een zeker begrip van hoeveelheden en kunnen zelfs tellen. Maar bijen blijken nu ook te kunnen optellen en aftrekken en daarmee komen ze in dezelfde categorie als mensen, apen, papegaaien en spinnen. Het brein van insecten zou dus wel eens sterker kunnen zijn dan we dachten. “Een klein biologisch verwerkingssysteem blijkt vrij complexe dingen te kunnen”, aldus Scarlett Howard van het Centre National de la Recherche Scientifique, de grootste Franse overheidsorganisatie voor fundamenteel wetenschappelijk onderzoek, in The Washington Post.

Eerder vorig jaar hadden dezelfde wetenschappers al ontdekt dat bijen het begrip ‘niets’ verstaan. Bijen die getraind zijn om de begrippen “meer dan” en “minder dan” te begrijpen, konden ook het getal 0 aan het begin van een reeks cijfers zetten.


In de nieuwe studie werd aan 14 bijen geleerd om op te tellen en af te trekken in een doolhof. Het eerste wat de insecten zagen als ze binnenkwamen, was een set van 1, 2, 4 of 5 vormen (nooit 3). Die vormen waren vierkanten, ruiten, cirkels of driehoeken en hadden een blauwe of een gele kleur. Vervolgens vlogen ze een ‘kamertje’ in, waar ze twee nieuwe sets van de vormen zagen. Als de eerste set blauw was moesten ze de optie nemen die één element groter was, als de eerste set geel was moesten ze de optie nemen die één element kleiner was. Als ze correct antwoordden, kregen ze een zoete beloning. Anders een bittere verrassing.

Aanvankelijk maakten de bijen lukrake beslissingen. Maar na 40 tot 70 pogingen begrepen ze wanneer ze voor de optie +1 of de optie -1 moesten gaan. Ze moesten daarbij niet alleen de betekenis van de kleuren onthouden (lange termijn), maar ook het aantal vormen (korte termijn).

Daarna volgde een ultieme test: met een nieuwe vorm en het nieuwe aantal 3. Wat bleek? De bijen presteerden significant beter dan wanneer ze het met lukrake beslissingen hadden gedaan.

De ontdekking kan verstrekkende gevolgen hebben. “De hersenen van een honingbij bevat minder dan 1 miljoen neuronen (ter vergelijking: die van een mens hebben er 100 miljard, red.). Dat een bij tot basiswiskunde in staat is, kan ons helpen om te begrijpen hoe grotere hersenen zoals die van ons geëvolueerd zijn, zodat ze complexe wiskundige dingen kon bereiken.”

De ontdekking trekt ook het idee in twijfel dat het begrip van cijfers ingeboren is bij de mens. Ook bijen, andere dieren en de eerste mensen die nog niet konden spreken zouden dus “biologisch in staat (geweest) zijn om complexe numerieke taken” uit te voeren.