Jonge singles: “Ik verdien best goed, maar soms begin ik de laatste week van de maand met 10 euro op de rekening”

“Sparen?” Olivia (32)* zucht. “Ik ben al blij als ik eens een maand niet moet aankloppen bij mijn ouders.” Ze huurt al drie jaar alleen een appartement, nadat ze eerder acht jaar in een relatie zat. De break-up was financieel een levensles. “Je hebt jezelf toch een zekere levensstijl aangemeten, waar je voordien amper bij stilstond. Ruim appartement, huisdieren, zulke dingen. Het is nu niet dat ik nooit meer kan gaan brunchen, maar als vrienden al om half acht afspreken en eten via Deliveroo bestellen, is mijn reflex: ik kom wel iets later, ik heb thuis nog wel iets staan.”

Ze is niet de enige jonge single die financiële zorgen ervaart. In de koopkrachtbarometer van Test-Aankoop waarover De Morgen maandag berichtte, scoorden alleenwonende Belgen van 25 tot 36 jaar oud bijzonder slecht. Wat sparen betreft, geeft liefst 59 procent aan dat het in 2018 ‘zeer moeilijk’ tot ‘onmogelijk’ was om te sparen, veel meer dan het Belgische gemiddelde (39 procent). Ter vergelijking: het aandeel bij de leeftijdsgenoten die een ‘jong koppel zonder kinderen’ vormen ligt op 33 procent, bijna de helft dus. ‘Vind maar snel een lief of ga met vrienden samenwonen’, lijkt wel de onderliggende boodschap.

Alleen wonen is duur. Door vaste kosten als huur, telecom of energie is Olivia maandelijks 1.300 euro lichter. Wekelijks zakgeld dat overblijft voor voeding en elke andere (on)verwachte uitgave: 150 euro. “Ik verdien nochtans best goed, maar soms begin ik de laatste week van de maand met 10 euro op de rekening.” Ook Joris (35)* botst daarop na negen jaar voltijds werken bij hetzelfde bedrijf. “Mijn loon is ietsje omhoog gegaan maar alle vaste kosten in die periode ook, waardoor er nog steeds niets overschiet. Het is eigenlijk hopen op de dertiende maand die goed valt om eens drie dagen naar Amsterdam te kunnen gaan.”

Singlesreflex

Om te verklaren waarom uitgaven extra zwaar aanvoelen voor één paar schouders, volstaat het om naar het jaarlijkse OESO-rapport over loonbelastingen te kijken. De ‘Belgische alleenwoner zonder kinderen’ is de zwaarst belaste categorie in West-Europa en staat 56 à 60 procent van het brutoloon af.

“Die torenhoge belastingdruk blijft natuurlijk de grootste doorn in het oog”, zegt Brussels Parlementslid Carla Dejonghe (Open Vld). Zij pleit al enkele jaren voor een ‘singlesreflex’: bij elke nieuwe beleidsmaatregel even stilstaan bij het effect daarvan op mensen die alleen wonen. Het huidige Vlaamse regeringsakkoord? Geschreven met het beeld van een gezin met twee kinderen in het achterhoofd, gaf een onderhandelaar in 2014 toe. Ook successierechten blijven singles benadelen.

“Eigenlijk schreeuwt de maatschappij: ‘Je hoort een paar te zijn.’ Dat voelt behoorlijk kut”, zegt Olivia, die de kaakslag in de kleinste hoekjes ziet terugkeren: van dure eenpersoonskamers op reis of toeslagen op een apart bed tot “alle kipfilets die per twee verpakt zijn”. En als een rekening gedeeld moet worden, durft de groep weleens te vergeten dat niet iedereen ‘per koppel’ betaalt.

Dat gevoel staat nochtans in schril contrast met de groei van het aantal singles. Begin 2018 bestond al 35 procent van de Belgische huishoudens uit alleenstaanden, en volgens het Planbureau zou dat tegen 2060 zelfs de helft zijn. In Brussel gaat het nu al om 46 procent, en ook steden als Leuven (49 procent), Antwerpen (43) en Gent (41) zijn momenteel koplopers. “De huurprijzen in de steden zijn belachelijk hoog om alleen te dragen, voor de piepkleine en verouderde appartementjes die je daarvoor in ruil krijgt”, zegt Joris daarover. Kopen is dan weer niet evident, zonder hulp van ouders. Bij marktleider BNP Paribas is de gemiddelde maandelijkse afbetaling slechts 10 procent lager dan die voor tweeverdieners.

“Toch heb ik het gevoel dat het stilaan binnensijpelt”, zegt Dejonghe. Ze wijst naar het afschaffen van bepaalde forfaitaire belastingen zoals de Brusselse gewestbelasting, of de ‘Mechelenbon’ die alleenstaanden in de stad krijgen ter compensatie van hun kleinere afvalberg. “Ook bij de financiële hervormingen op federaal niveau was er eindelijk oog voor.”

Vicieuze cirkel

Alleen laten die trage veranderingen zich duidelijk nog niet voelen bij de singles zelf. Het is geen toeval dat uit cijfers van Eurostat blijkt dat 30 procent van de 25- tot 30-jarigen nog thuis woont, 10 procent meer dan tien jaar geleden. Wie alleen wil wonen én sparen, betaalt daar duidelijk een prijs voor. “Ik heb bewust gezocht naar een studiootje van 500 euro in plaats van een deftig appartement, en datzelfde bedrag spaar ik elke maand”, zegt Lien (30)*, die zichzelf wel heel wat zaken ontzegt: geen auto, geen tv, geen cinema, niet uit eten of zelfs geen Spotify-abonnement. “Op reis gaan doe ik nog, al is ook dat op de goedkoopste manier.”

Het probleem volgens Olivia is vooral dat single zijn al snel een vicieuze cirkel wordt. “Je wilt naar buiten, iets gaan eten of uitgaan. Maar het financiële nekt je, en dat duwt singles net heel fel in de eenzaamheid. Ik heb echt het gevoel dat het een groep is om in de gaten te houden wat mentale gezondheid betreft.” In die zin is de laatste spaarpost die Lien aangeeft, misschien wel verontrustend: “Ik durf soms bezoekjes aan de psycholoog schrappen, terwijl ik die vaker nodig heb dan nu het geval is.”

* de getuigen in dit stuk wensten anoniem te blijven.