Vergeet de woonbonus, daar is de klimaatbonus: milieubewegingen komen met 11 oplossingen voor klimaat en milieu

De 11 oplossingen voor milieu en klimaat zouden na de verkiezingen in mei moeten worden opgenomen in het federale en Vlaamse regeerakkoord, zo stelt de BBL. De voorstellen van BBL worden ondersteund door onder meer Natuurpunt, Bos+, Greenpeace en WWF.

"Als het over een ambitieus klimaatbeleid gaat, denken veel mensen dat het veel geld zal kosten. Maar onze maatregelen zijn haalbaar en betaalbaar", zegt beleidscoördinator Mathias Bienstman. Zo stelt BBL voor om enkele subsidies en fiscale maatregelen te hervormen. "Onze overheden geven bijna 5 miljard subsidies en fiscale voordelen aan klimaatvervuilende activiteiten. Gebruik dat geld als hefboom voor de vergroening."

Eén van de voorstellen is om de woonbonus te hervormen tot een klimaatbonus. De woonbonus is een belastingvermindering voor wie een woonlening afsluit. "De bedoeling van die bonus was dat huizen beter betaalbaar zouden worden, maar dat gebeurde niet", zegt Benjamin Clarysse van BBL. "Jaarlijks gaat er 1,2 miljard euro naar de woonbonus, maar die heeft ervoor gezorgd dat de woningprijs gemiddeld met 13.000 euro is gestegen."

Bienstman vult aan: "Als Anuna over 10 jaar een woning wil kopen, zal ze merken dat ten eerste de woning onbetaalbaar is, en dat het ten tweede nog veel meer zal kosten om haar woning energiezuinig te maken."  

Daarom pleit BBL voor een klimaatbonus: een bonus die je krijgt als je woning een A-label heeft wat energiezuinigheid betreft, ofwel meteen bij een nieuwbouwwoning, ofwel na vijf jaar bij renovatie of andere energie-ingrepen in een bestaande woning. Want, zo redeneert BBL, de overheid heeft enkele grote hefbomen voor gedragsverandering in handen, via de fiscaliteit. 

"Mensen kunnen kiezen voor renovatie, slopen en heropbouwen, of voor een energiezuinige nieuwbouwwoning. Dat zou ervoor zorgen dat er in Vlaanderen veel meer gerenoveerd en zuinig gebouwd wordt. Ook de bouwsector wil de woonbonus al langer hervormen."

Maar opgelet: wie er niet in slaagt om binnen de vijf jaar dat A-label te halen, zou dan de bonus verworven door de fiscale stimuli moeten terugbetalen, mét een boete van 20 procent erbovenop. Dat is de stok die de BBL achter de deur wil houden: "Onze renovatiegraad ligt véél te laag", zegt Clarysse, het is de bedoeling om veel meer te laten renoveren. 

Want kopen kost geld, weet de BBL nog, tot 50.000 euro als je een bestaande woning grondig wil isoleren, en met nieuwbouw die steeds duurder wordt, en daarom moeten mensen die de stap zetten, recht hebben op een bonus. Dat heeft een dubbel positief effect, poneert Bienstman: de bewoner geniet een lagere energiefactuur, en het is goed voor onze economie. 

En er is meer: BBL wil de mensen dichter bij het werk laten wonen. Maar nu aarzelen veel mensen nog om de switch te maken, onder meer door de hoge vaste kosten, die voor een groot deel te wijten zijn aan de registratierechten (die zijn voor Vlaanderen voor een eerste woning teruggebracht van 10 naar 7 procent, maar betekenen bij een woning van 200.000 of 300.000 euro toch nog altijd 14.000 of 21.000 euro belastingen, nvdr.).

Bienstman stelt daarom voor om de registratierechten te verlagen, "zodat mensen makkelijker gaan verhuizen om dichter bij hun werk te wonen, en dus lange verplaatsingen met de auto vermijden".

Ook voor wie geen eigen woning kan betalen, moet er een tegemoetkoming zijn, stelt BBL in "De ochtend" op Radio 1: "We willen subsidies om de sociale problematiek aan te pakken, voor mensen die nu geen eigen huis kunnen kopen, en soms in slecht geïsoleerde woningen belanden." 

Volgens BBL maken veel burgers zich vooral zorgen over zwerfafval, lawaaioverlast en luchtvervuiling. "Om zwerfvuil te beperken, stellen we voor om statiegeld voor plastic flessen en blikjes in te voeren. In grote steden zouden tegen 2030 enkel nog fietsen en elektrische voertuigen mogen rijden om de luchtkwaliteit te verbeteren en lawaaioverlast tegen te gaan."

De centra van de grote steden zouden tegen 2030 emissievrij moeten zijn, zegt BBL, en dat slaat vooral op het vervoer. "In Nederland willen ze dit al tegen 2025", zegt Bienstman. "Het leuke aan dit voorstel is dat we daarmee twee van de drie ergernissen kunnen counteren, lawaaioverlast en luchtvervuiling."

De stad binnenkomen kan dan te voet, met de fiets, met het openbaar vervoer, of met je eigen voertuig in hybride stand, zegt Bienstman. Hij denkt dat dit haalbaar is: "Volgens een studie van Bloomberg worden in 2022/2023 elektrische voertuigen even goedkoop in gebruik als klassieke voertuigen." 

De 11 voorstellen worden vandaag gelanceerd met een nieuwe campagne. BBL richt tot de verkiezingen symbolisch een "Ministerie voor de Toekomst" op. De beleidsmedewerkers krijgen elk een ministerpost met de daarbij horende bevoegdheden. Zij zullen de maatregelen ook verspreiden op sociale media en oproepen om ook zelf "minister voor de Toekomst" te worden en nieuwe oplossingen voor te stellen.

"We gaan de beste ideeën daarna bundelen en willen op die manier een brug zijn tussen wat er leeft in de samenleving en wat er mogelijk is in een regeerakkoord", zegt Bienstman. Hij denkt dat dit haalbaar is, omdat er nu al een draagvlak zou zijn bij veel politieke partijen, en bij spelers in de economische sector. 

1. Vorm de woonbonus om tot een klimaatbonus voor energierenovatie en bereikbaarheid.
2. Bouw het aantal salariswagens af en maak alle bedrijfswagens emissievrij voor 2025.
3. "Koop schoon en Europees": zet overheidsopdrachten in voor koolstofneutraal staal en cement.
4. Hervorm landbouwsubsidies en stimuleer plantaardige voeding.
5. Voer een groene taxshift door: maak elektriciteit en circulaire diensten goedkoper.
6. Geef wie voor zon kiest een goed rendement.
7. Help mensen van stookolie af door warmtenetten.
8. Investeer meer in infrastructuur voor fiets, water en spoor.
9. Maak de betonstop waar en voorzie meer ruimte voor bos en natuur.
10. Voer statiegeld in op plastic flessen en blikjes.
11. Realiseer emissievrije grootsteden tegen 2030: het einde van verkeerslawaai en luchtvervuiling.

Beluister Mathias Bienstman in "De ochtend":  

Bekijk hier de reportage in Het Journaal