Eerder dit jaar lag de Amerikaanse overheid al 35 dagen plat (de zogeheten ‘shutdown’) door een dispuut tussen het Congres en president Trump over het overheidsbudget voor 2019. De parlementsleden wilden de muur op de grens met Mexico niet financieren, terwijl Trump het budget niet wilde goedkeuren zonder dat daarin geld was opgenomen voor de bouw van die muur. Finaal moest Trump buigen: hij keurde een budget goed waarin “slechts” 1,4 miljard dollar was toegewezen aan nieuwe grensbescherming, veel minder dan de 5,7 miljard die hij zelf nodig achtte.

Een dag later, op 15 februari, probeerde Trump dan op andere wijze zijn gelijk te halen: hij riep de noodtoestand uit aan de grens, zodat hij 3,6 miljard dollar uit het budget van het ministerie van Defensie kon gebruiken om de muur alsnog te bouwen. Daarop kwam echter meteen kritiek van de Congresleden, die vonden dat Trump daarmee zijn grondwettelijke bevoegdheden ver te buiten ging.

“Hij kon zijn muur niet laten rusten, dus trad hij de Grondwet maar met voeten”

Volgens de Democratische fractieleider in de Senaat Chuck Schumer toonde president Trump met zijn beslissing “een gebrek aan respect voor de scheiding van de uitvoerende en wetgevende macht” in een poging om zijn campagnebeloftes na te komen. “Hij kon zijn grensmuur niet laten rusten, dus trad hij de Grondwet maar met voeten”, aldus Schumer.

Dat leidde tot een voorstel tot resolutie die de noodtoestand afkeurde, die eerder ook al door het Huis van Afgevaardigden was goedgekeurd, en nu dus ook door de Senaat. Opvallend, want die laatste kamer wordt gecontroleerd door de Republikeinen. Zeker twaalf Republikeinse senatoren stemden vandaag mee met hun Democratische collega’s, zo werd de tekst met 59 stemmen tegen 41 goedgekeurd.

Ook volgens de Republikeinse senatoren die voor de resolutie stemden, overtrad Trump met het uitroepen van de noodtoestand de grenzen van zijn bevoegdheden en creëerde hij een gevaarlijk precedent. “De controle op de uitvoerende macht is de bron van onze vrijheid”, aldus de Republikeinse senator Lamar Alexander, die voor de resolutie stemde.

Trump dreigt met “VETO!’

President Trump kan het afschaffen van de noodtoestand eventueel nog wel tegenhouden: als hij gebruikmaakt van zijn presidentieel vetorecht, blijft de noodtoestand voorlopig van kracht. Daar lijkt het ook op te stevenen, want in zijn gekende stijl reageerde Trump donderdagavond via Twitter kort en krachtig in één woord: “VETO!”

Trump heeft ermee gedreigd om gebruik te maken van zijn vetorecht om de resolutie tegen te houden.

Een half uur later gaf hij in een andere tweet iets meer uitleg. “Ik kijk ernaar uit om mijn vetorecht te gebruiken tegen de net goedgekeurde, door Democraten geïnspireerde, resolutie die de grenzen zou opengooien en misdaad, drugs en smokkel in ons land zou doen toenemen”, schrijft hij.

Het zou de eerste keer zijn dat Trump van dat recht gebruikmaakt. Het presidentiële veto kan in principe worden weggestemd door het Congres, maar daarvoor is zowel in het Huis van Afgevaardigden als in de Senaat een tweederdemeerderheid nodig.