De geestelijke gezondheidszorg roert zich en vraagt meer middelen
Er beweegt wat in de sector van de geestelijke gezondheidszorg. En we zullen het geweten hebben. Vorige vrijdag nog kwam de Oxford professor David Clark de schitterende resultaten van de uitgebreide aanwezigheid van toegankelijke psychotherapie in het Verenigd Koninkrijk toelichten. Ook werd bij die gelegenheid een open brief op initiatief van socioloog en ervaringsdeskundige Peter Kraewinkels overhandigd aan de aanwezige politici (zie www.mentaalwijs.be). En donderdag was het verzamelen geblazen in Antwerpen voor de eerste ‘Staten-Generaal’ van de geestelijke gezondheid, waar de zorgverleners, experten, beleidsmakers, en ervaringsdeskundigen mekaar ontmoetten om een agenda op te stellen voor de toekomst.
En dat is dringend nodig: de geestelijke gezondheidszorg krijgt niet genoeg middelen, er is een versnippering van het beleid, mensen met een geestelijk gezondheidsprobleem vinden vaak de weg niet of veel te laat naar de gepaste zorg (of kunnen die zorg niet betalen), samenwerking tussen zorgverleners wordt onvoldoende gestimuleerd, en de manier waarop de zorgverleners betaald worden is contraproductief.
Meer geld besteden aan geestelijke gezondheidszorg is een investering.
En die situatie vertaalt zich enerzijds in een recordgebruik van antidepressiva en anderzijds een tragisch hoog aantal zelfdodingen.
Shift van overbodige zorg richting meer geestelijke gezondheidszorg dringend nodig
De teneur van de open brief is duidelijk: meer geld besteden aan geestelijke gezondheidszorg is geen kost maar een investering: niets doen kost veel meer. Een geestelijk gezondere bevolking heeft niet alleen een betere kwaliteit van leven, maar is ook actiever en productiever, wat leidt tot hogere belastinginkomsten, een algemene productiviteitswinst en dus een meer welvarende samenleving.
De huidig situatie vertaalt zich enerzijds in een recordgebruik van antidepressiva en anderzijds een tragisch hoog aantal zelfdodingen.
Maar daarvoor is een groeitraject nodig: geen jaar per jaar ad hoc begrotingslogica maar een plan voor minstens jaren, waarin de groeicijfers, het aantal benodigde zorgverleners en zo meer worden vastgelegd. “Er zijn onvoldoende middelen” stellen beleidsmakers dan als boutade. Maar die middelen zijn er wel, ze worden vandaag gewoon verkeerd besteed, vooral aan overconsumptie in de zorg in het algemeen (onnodige spoed- en ziekenhuisopnames, vermijdbare onderzoeken en operaties, …). Bovendien toont de OESO aan dat ons land minstens 2% per jaar extra moet investeren in gezondheidszorg. Als men die groei ernstig neemt én men pas een shift toe van overbodige zorg richting meer geestelijke gezondheidszorg, zouden we al een eind op weg zijn.
Maar Minister De Block, die aanwezig was bij de aanvang van de Staten-Generaal, stelde terecht dat enkel de injectie van geld in een systeem dat niet goed functioneert weinig zoden aan de dijk brengt. Er is dus meer nodig.
Psychotherapie in de thuissituatie is zeer kosteneffectief
We hebben een supergespecialiseerd aanbod in de ziekenhuizen, maar in de thuissituatie, in de nabije buurt, staat de huisarts er vaak alleen voor omdat mensen veel te lang moeten wachten op psychologische hulp, of wanneer die er wel tijdig kan zijn, de ziekteverzekering niet tussenkomt. Voor velen is die zorg gewoon onbetaalbaar, en zorgverleners zijn vaak meer bezig met het uitzoeken van wat wel betaalbaar is voor hun patiënt en het proberen zoeken van oplossingen. Zich laten opnemen in een ziekenhuis blijkt soms goedkoper te zijn… En nu blijkt net dat psychotherapie in de thuissituatie, indien goed uitgevoerd, zeer kosteneffectief is, en dat is een sleutelvoorwaarde om een tussenkomst van de ziekteverzekering te verdienen.
Er is een verschuiving nodig richting het betalen van zorgverleners om mensen gezond te houden.
We hebben ook een verkeerde manier van betalen: wanneer men dan toch iemand kan helpen, dan is het wachten tot die persoon hervalt, en dan kan men er opnieuw aan verdienen (en dan nog te weinig). Een betere oplossing is een verschuiving richting het betalen van zorgverleners om mensen gezond te houden, bijvoorbeeld via maandelijkse bedragen per persoon die men opvolgt.
Maar dan moeten die zorgverleners ook samenwerken en verplicht afspraken maken. Het kan niet meer zijn dat men “cavalier seul” speelt zonder daar de huisarts in te vinden. En de kwaliteit van die zorg moet men ook veel beter sturen en meten. Zo doen ze het in het Verenigd Koninkrijk. Dan kan het toch ook bij ons?
Men kent al die problemen, waarom gebeurt er dan zo weinig? Is het dat versnipperde beleid, zijn het de vele raden en commissies die men moet doorlopen vooraleer er iets verandert in ons gezondheidssysteem, en waar parochialisme en tegenwerkende krachten actief zijn? Dan moeten we ook daar prioritair ook aan sleutelen.
En het allerbelangrijkste: voor de totale samenleving moeten we inzetten op mentale wijsheid en op het behouden van geestelijke gezondheid, zodat we veel problemen kunnen vermijden. Dat is mentaal wijs!
VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.