Vlaamse koeien zijn niet de boosdoener: dat klimaatspijbelaars dat zeggen, is jammer

Al enkele weken roepen tieners die betogen voor het klimaat op om te stoppen met vlees eten. Journalisten zeggen dat de landbouw serieuze inspanningen zal moeten leveren voor het klimaat. Als jonge melkveehoudster vind ik het erg jammer dit te horen. De Vlaamse landbouw doet het namelijk helemaal niet zo slecht als velen lijken te denken.

We hebben al vele inspanningen gedaan voor het klimaat en hebben nog steeds de wil om mee te werken. Zeker ook omdat de landbouw net een sector is die enorm afhankelijk is van het klimaat: hittegolven of extreme regenval zorgen ervoor dat gewassen verloren gaan. Koeien kunnen bovendien niet tegen zomerse temperaturen want ze krijgen snel last van hittestress. We hebben er dus alleen maar voordeel bij om klimaatinspanningen te leveren.

In Vlaanderen is de landbouw slechts verantwoordelijk voor 9% van de totale broeikasgasuitstoot, en een beperkt deel van 3% van de CO2- uitstoot. Ten opzichte van de wereldwijde landbouw, dat een aandeel van 24% heeft in alle broeikasgasuitstoot, doen we het hier dus goed.

De uitstoot van de landbouwsector gaat in hoofdzaak om methaan of distikstofoxide. Methaan ontstaat voornamelijk door de natuurlijke verteringsprocessen van runderen en door mestopslag en -toediening. Distikstofoxide of lachgas ontstaat eveneens bij mestopslag en -toediening, maar de bodem zorgt op zijn beurt dan ook voor een uitstoot.

De broeikasgasuitstoot van de landbouw komt dus vooral voort van natuurlijke processen, van een rund dat eet, herkauwt, boert, scheetjes laat en mest. Die dieren worden nu als de boosdoeners gezien (en daarbij ook hun baasjes). Dat vind ik ook jammer. "Waarom de veestapel gewoon niet afbouwen?", wordt wel eens geopperd. Wel, dat kan gewoon niet zomaar, dat is geen realistische oplossing. Hoe gaat iedereen dan bovendien aan voldoende, veilig en gezond voedsel raken?

Melkveestallen zijn gebouwd om optimaal benut te worden, om ze op die manier te kunnen afbetalen. Verdere efficiëntie, moderne technologie en innovatie moeten de broeikasgasuitstoot uit onze sector verder verminderen. Want op die manieren heeft de landbouw in Vlaanderen zijn uitstoot van 1990 tot 2016 al met 20% verminderd. Ook op ons melkveebedrijf doen we enorme inspanningen voor het klimaat. 

De dag begint om kwart voor zes, zowel voor ons als voor onze koeien, die de lampen in de stal stilletjesaan zien oplichten. Ze worden er niet wakker van, want hoewel koeien veel neerliggen, slapen ze slechts 20 minuutjes per dag.

Bij de bouw van onze nieuwe melkveestal in 2013 kozen we voor magnetische-inductielampen. Deze lampen besparen 30 tot 40% energie in vergelijking met TL-lampen. We laten ze enkel branden wanneer het te donker is. In de zomer hoeven ze bijvoorbeeld nooit aan te gaan want dan komt er genoeg licht binnen via de lichtdoorlatende golfplaten in het dak en de automatische windzeilen langs de zijkanten van de stal.

Nadat we onze koeien vanuit hun ligbedden naar de wachtruimte hebben gedreven, beginnen we te melken. Dat doen wij met een melkcarrousel: een draaimolen waar 24 koeien tegelijk op kunnen staan en intussen worden gemolken. 

Koeien Zita en Cake zijn er weer als de eersten bij. Inderdaad, ook koeien hebben hun gewoonten. Eerst maken we hun vier spenen proper met gerecycleerd papier. Vervolgens hangen we het melkstel aan de spenen. Bij de ene koe gaat dit makkelijker dan de andere, door hun karakter maar ook door de stand of grootte van hun spenen. Cake is een heel rustige en flinke koe, Zita heeft wat meer karakter en durft weleens heen en weer te trappelen. De melkstellen zijn van vacuüm voorzien door een vacuümpomp met frequentieregelaar. Op deze manier wordt tot 80% energie bespaard.

De melk gaat door verschillende buizen naar de melkkoeltank. Eerst passeert ze door een melkvoorkoeler: warme melk en koud water passeren elkaar hier in aparte ruimten in tegengestelde richting. Op deze manier koelt het water de melk af en warmt de melk het water op. De melk wordt hierdoor al gekoeld van lichaamstemperatuur tot ongeveer 20 °C. Het klinkt allemaal heel technisch, en dat is het ook: door moderne technologie kunnen we in de melkveehouderij al heel wat energie besparen. Het warme water gaat hier bovendien niet verloren, want dat is ideaal drinkwater voor de koeien.

Nadat de koeien gemolken zijn en de melk gekoeld is, breekt de voormiddag echt aan. Deze staat volledig in het teken van het voederen van onze runderen. Elke dag zorgen we voor een zo optimaal mogelijk rantsoen, dat wordt berekend aan de hand van analyses van het eigen kuilvoeder. We proberen zo veel mogelijk uit eigen voer zoals gras, grasklaver, maïs en voederbieten te halen. Op deze manier wordt de aankoop van (buitenlands) krachtvoer beperkt.

Deze namiddag moeten we nu enkele kalverhokken op stro uitmesten. We doen dit regelmatig want een aangename en hygiënische huisvesting is belangrijk. Nadien worden de hokjes met een hogedrukreiniger met regenwater gereinigd en ontsmet. De meeste van onze runderen verblijven niet op stro maar in een stal waar ze lopen op roosters (met mestkelder eronder) en slapen in ligboxen. Deze roostervloeren zorgen voor minder uitstoot van methaan en lachgas in vergelijking met volle vloeren met strooisel.

Maar methaan ontstaat ook door de verteringsprocessen van runderen. Die uitstoot terugdringen is een uitdaging. Er wordt volop onderzoek gedaan naar de optimalisatie van het voederrantsoen en de sturing van micro-organismen in het spijsverteringsstelsel. Zo wordt bijvoorbeeld onderzocht op welke manier voedergewassen het best kunnen worden geteeld en geoogst, zodat ze bij de vertering voor minder uitstoot van methaan zorgen. 

Rond 18u worden de koeien dan opnieuw gemolken. ’s Avonds verdiepen we ons regelmatig in landbouwlectuur, om mee te evolueren en nog beter te kunnen doen. Of ik schrijf berichten voor m’n blog, om op die manier de burger dichter bij de boer te brengen.

In onze koestal rijdt een mestrobot een 5-tal keer per dag rond om de mest door de spleten van de roostervloer in de mestkelder te duwen. Dit regelmatig verwijderen van de mest zorgt niet alleen voor een propere vloer maar ook voor een verlaging van de emissies.

De Vlaamse landbouw is dus voor het klimaat, ik hoop dan ook dat ik nergens nog lees of hoor dat het andersom is. De landbouw doet niet alleen inspanningen om de uitstoot te verminderen, meer nog, de sector is eigenlijk een deel van de oplossing. Grassen en andere gewassen die landbouwers hier telen, nemen namelijk CO2 op in dezelfde mate als bomen. Grassen kunnen bovendien opgegeten worden door koeien en met deze voeding kunnen zij voor ons waardevolle voeding voorzien.

Ik snap niet goed dat bepaalde mensen deze lekkere voeding eerder willen opgeven dan een luxevliegreis naar de zon. Ik hoop dat we niet naar zo’n wereld evolueren.