Constant het gevoel hebben handen te kort te komen: welkom in het onderwijs

Lees verder onder de afbeelding

*De namen van kinderen die in deze opinie gebruikt worden, zijn fictieve namen

Het onderwijs wordt vormgegeven door superhelden. Maar zelfs superhelden worden ooit moe. Naar de noden van de mensen die het onderwijs vormgeven, wordt nauwelijks geluisterd. Wanneer zal eindelijk écht onderwijs op maat aangeboden worden, met de daarbij horende middelen op maat van elke school?

Onderwijs organiseren in een grootstad is immers compleet anders dan onderwijs organiseren in een dorpsschooltje, beide hebben hun eigen identiteit en vereisen dus een verschillende spreiding van middelen op basis van hun unieke noden.

Deze ochtend is het op het secretariaat een komen en gaan van ouders: een aanvraag voor een studietoelage, vertalen van een infobrochure en een huurcontract invullen voor een ouder die niet kan lezen en schrijven. Omstreeks 10 uur kan de superheld van het secretariaat starten met haar eigenlijke takenpakket.

Over naar de superhelden van de kleuterschool. Naast hun kerntaak hebben de kleuterjuffen deze ochtend ook al vier opvoedingsvragen van ouders beantwoord en vijf vuile broeken ververst. In de tweede kleuterklas wordt met Ibrahim gecommuniceerd in een vorm van gebarentaal. Chandra heeft astmatische aanvallen als gevolg van een onveilige leefomgeving en Mohamed heeft woedeaanvallen door zijn moeilijke thuissituatie.

Deze kinderen zijn slechts enkelen van de vele kinderen in deze klas waar de juffen speciale maatregelen voor toepassen.

Youssef heeft zijn derde woedeaanval deze week. Wanneer hij kwaad wordt, weet hij met zichzelf geen blijf en verwondt zichzelf. De zorgcoördinator, directie en secretaresse worden erbij gehaald om hem te kalmeren. Ook onze poetsman wordt erbij gehaald, soms lukt het hem om Youssef te kalmeren.

Deze keer gaat het echter helemaal mis, de blik van Youssef draait weg en hij gaat in shock. Uiteindelijk komt de ambulance Youssef halen. De zorgcoördinator en directie zetten alles op alles om hulp op maat te vinden voor de jongen, maar opnieuw moeten we afrekenen met die muren waarop wij telkens botsen, geen passende hulp voor Youssef dus. De blik van deze jongen blijft intussen op ons netvlies gebrand en zal ons nog een hele tijd achtervolgen in onze dromen.

Het onderwijs wordt vormgegeven door superhelden. Maar zelfs superhelden worden ooit moe. Zoals iedere superheld hebben ook wij nood aan een stevige omkadering en dit op maat van de specifieke noden van onze school: een maatschappelijk assistent, een psycholoog die klaarstaat voor specifieke noden van kinderen , extra ondersteuning in de klassen, voltijdse kinderverzorgers in de kleuterschool en een zorgcoördinator en een CLB-medewerker die gekoppeld zijn aan de effectieve noden van de school en dus niet aan het aantal leerlingen.

Investeren in extra middelen is zeker noodzakelijk, maar is helaas niet genoeg. Luister bij het inzetten van deze middelen naar de mensen in het werkveld en werk een spreiding van de middelen uit op maat van de noden van elke individuele school. Door deze manier van werken nemen onze krachten als superhelden geleidelijk aan af en het uitzicht naar nieuwe superhelden is enorm onzeker. Onze noodkreet loeit als nooit tevoren! 

In september starten er in de eerste kleuterklas heel wat nieuwe instappers. Sommige van hen zijn al naar een crèche gegaan, anderen verlaten voor het eerst hun veilige nest. Ze komen van een rustige omgeving waar ze op ontdekking konden gaan, waar ze de tijd kregen om even te slapen als dit nodig was, waar ze rustig op het potje konden gaan…om dan ineens in een drukke klas van 24 kleuters terecht te komen.

Daar moeten ze opeens zindelijk zijn én moeten ze een hele dag wakker blijven. Als dat al niet erg genoeg is, kunnen velen de juf niet verstaan, omdat die een taal spreekt die zij niet gewoon zijn. 

In de praktijk moet ik constant mijn activiteiten stilleggen om met de kinderen naar het toilet te gaan of om hen propere kleren te laten aantrekken. En dan heb ik het nog niet over zieke of gewonde kinderen die nood hebben aan verzorging. Zelfs tijdens de momenten waarop de kleuters hun fruit of koek opeten, mogen ze niet even tot rust komen. Want dan moeten wij als leerkracht een activiteit voorzien. De kleuters moeten voortdurend geprikkeld worden en wij zijn daarvoor verantwoordelijk.

Het gevoel handen te kort te komen, is wat bij mij overheerst. Ik heb het gevoel dat ik constant waakzaam en alert moet zijn. Want tijdens de pauzes, die zouden moeten dienen om even de batterijen weer op te laden, wordt er nog een heleboel van ons gevraagd. En zo voelt een mens zich op het einde van de schooldag helemaal leeggezogen.

Toegeven aan die vermoeidheid kan niet, want de lesvoorbereidingen moeten dan ook nog afgewerkt worden. Wat zijn de interesses van de kinderen? Hoe kan ik ze het beste vooruithelpen? Is er voor deze activiteiten geschikt materiaal op school aanwezig of moet ik dit zelf aankopen? 

En dan moet heel dit denkproces ook nog eens gedetailleerd op papier gezet worden. Nochtans: was het verminderen van de papiermolen geen politieke ambitie? Desondanks moet alles op papier staan, want kennelijk is dat de enige mogelijkheid om te bewijzen dat je aan je doelen werkt.

Als je dan aangeeft aan je directie dat het je allemaal soms wat veel wordt en dat dit niet alleen bij jou zo is maar ook bij vele andere teamleden… En je dan te horen krijgt dat het er niet op zal verbeteren. Integendeel, er zal alleen maar werk bij komen. Dan verlies je je motivatie en enthousiasme om te gaan werken.

Vooral de druk tijdens het lesgeven is te groot geworden. De klassen zijn alsmaar meer divers en vanwege het M-decreet is het aantal leerlingen met specifieke zorgnoden sterk gestegen, zonder dat daarvoor voldoende middelen werden vrijgemaakt. Dat bemoeilijkt heel sterk het lesgeven.

Het aantal leerlingen per klas is ook vaak te groot. Dat is vooral het geval in het lager en kleuteronderwijs. Maar vanwege het M-decreet stelt zich dat nu ook in heel het secundair onderwijs. 

De te hoge werkdruk is voor veel leerkrachten van het goede te veel. De afwezigheden wegens ziekte swingen de pan uit en van alle sectoren loopt men in het onderwijs het meest kans op een burn-out. 

Alsof dat nog niet genoeg is, hebben de leerkrachten ook te horen gekregen dat ze vijf tot zeven jaar langer zullen moeten werken. Ook het brugpensioen en de landingsbanen werden afgeschaft. Je kan je al de vraag stellen of het zo gunstig is dat uw zoon of dochter les krijgt van een oma of een opa. Voor de meeste zestigplussers is dit in elk geval niet werkbaar.

Vanaf een zekere leeftijd is er gewoon geen voldoende energie meer om nog (voltijds) voor een klas te staan en alle overige taken erbij te combineren. Je kan niet “een beetje” voor de klas staan. Je moet er honderd procent staan, elke seconde, anders wordt dat direct en genadeloos afgestraft door de leerlingen. Door deze pensioenmaatregelen heeft de aantrekkelijkheid van de job in het onderwijs een flinke knauw gekregen.  

Door de hoge werkdruk en de onaantrekkelijkheid van de job dreigt dan ook een groot tekort aan personeel te ontstaan. Heel wat zieke collega’s kunnen nu al niet meer vervangen worden en voor een aantal vakken vindt men geen gekwalificeerd personeel meer. Dat tekort zal in de komende jaren meer en meer acuut worden. 

Leerkrachten kreunen onder de werkdruk, maar jouw dochter of zoon is daarvan ook de dupe. Moeilijke werkomstandigheden stralen af op de kwaliteit van het lesgeven en verlagen de slaagkansen van de leerlingen. Uit internationaal onderzoek blijkt helaas dat de kwaliteit van ons onderwijs jaar na jaar achteruitboert.

Onze leerlingen zijn het menselijk kapitaal van de volgende generatie en verdienen beter. Wie in hen niet investeert, legt een zware hypotheek op de toekomst. Daarom beste ouder, trekken wij vandaag aan de alarmbel.

Peter Adriaenssens riep in het verleden de ouders op om op straat te komen om kleinere klassen te eisen en meer middelen voor onderwijs. Wij van onze kant hopen alvast dat we kunnen rekenen op uw begrip voor onze actie.