“Elk jaar lijkt de aankomstdatum iets naar voor te schuiven”, vertelt vogelexpert Dominique Verbelen van Natuurpunt. Midden jaren 80 kwam de zwaluw pas in april, begin deze eeuw werd dat eind maart en nu schuift de trend op naar midden maart. Wetenschappelijk bewijs ontbreekt, maar een voor de hand liggende verklaring is klimaatverandering. Die ‘kille’ winter is in realiteit niet meer zo kil, waardoor insecten, het favoriete voedsel van de zwaluw, vroeger door de warme lucht begint te zoeven. “De zwaluw is niet alleen. Nagenoeg alle trekvogels die in Afrika overwinteren, komen steeds vroeger terug. Sommige tjiftjafs doen zelfs niet meer de moeite om weg te vliegen en blijven ’s winters gewoon hier.” Met de zwaluwen, boeren- en de kleinere huiszwaluwen, gaat het niet goed. Tussen 1975 en nu viel hun aantal terug van 300.000 tot een paar 10.000 exemplaren. “Door pesticiden en monocultuur vinden ze moeilijker voedsel en stallen zijn hygiënischer geworden, waardoor boerenzwaluwen vaak niet meer binnen kunnen om te broeden”, zegt Verbelen. Daarnaast lijdt het overwintergebied ten zuiden van de Sahara kwaliteitsverlies door de opkomst van grootschalige landbouw daar en is de reisroute gevaarlijker geworden omdat de Sahara traag maar gestaag verbreedt.