Europese leiders bereiken na moeizame onderhandelingen akkoord over brexituitstel

Als het Britse parlement het echtscheidingsakkoord volgende week goedkeurt, wordt de brexit uitgesteld tot 22 mei. Daarmee zou het VK de Europese Unie verlaten hebben wanneer een dag later de verkiezingen voor het Europees Parlement van start gaan.

Keurt het Britse Lagerhuis het akkoord niet goed, dan krijgt het VK tot uiterlijk 11 april de tijd om aan te geven hoe het haar vertrek uit de EU wil aanpakken. Londen moet tegen dan laten weten of het alsnog aan de Europese verkiezingen deelneemt. Doet het dat niet, dan wordt 12 april de dag waarop de door niemand gewenste ‘no deal’-brexit een feit is.

Nemen de Britten wel deel aan de Europese verkiezingen, dan is de EU bereid een langer uitstel van de lopende procedure toe te staan, zodat het VK het over een andere boeg kan gooien.

De Britse premier Theresa May heeft het aanbod van de Europese Unie aanvaard om de brexit uit te stellen. Dat heeft Europese Raadsvoorzitter Donald Tusk vlak na de onderhandelingen bekendgemaakt op een persconferentie. Hij benadrukt dat de Britten de mogelijkheid houden om de brexit te annuleren.

May had de EU aanvankelijk om een uitstel tot 30 juni gevraagd, maar daar gaat de EU dus niet in mee. Volgens May onderstreept het door de Europese leiders uitgetekende tijdspad hoe belangrijk het is dat het Britse parlement volgende week alsnog het echtscheidingsakkoord met de Europese Unie goedkeurt en “een einde maakt aan de onzekerheid”. Zo heeft premier Theresa May gereageerd op het uitstel van de brexit. “Het moment van de beslissing is aangebroken. Ik denk dat de keuze voor de parlementsleden nu duidelijk is”, klonk het. “Ik keer morgenochtend terug naar het Verenigd Koninkrijk en ga hard werken om steun te vergaren.”

May had de parlementsleden woensdag nog in de gordijnen gejaagd door de schuld van de politieke impasse in Londen in hun schoenen te schuiven. Vannacht klonk ze milder. “Ik heb respect voor de verschillende meningen. Ik heb mijn frustratie geuit, ik weet dat de parlementsleden ook gefrustreerd zijn. Maar ik hoop dat we het allemaal eens zijn dat het moment van de beslissing is aangebroken.”

De Britse premier beklemtoonde nogmaals dat een derde afwijzing van het akkoord de Britse politiek voor een harde keuze plaatst. Zij voelt alvast weinig voor een Europese stembusgang. “Ik geloof heel sterk dat het fout zou zijn om aan de mensen te vragen om deel te nemen aan Europese verkiezingen, drie jaar nadat ze ervoor gestemd hebben om de EU te verlaten.”

Een groot deel van de Britten lijkt intussen echter genoeg te hebben van de brexit. De teller van een onlinepetitie waarin aan het Lagerhuis gevraagd wordt om de brexit stop te zetten en in de Europese Unie te blijven is inmiddels opgelopen tot meer dan 2 miljoen handtekeningen. Door de grote belangstelling was de website in de loop van de dag op sommige momenten niet meer te bereiken.

“De regering heeft herhaaldelijk gesteld dat een uittrede uit de EU ‘de wil van het volk’ is. We moeten deze claim een halt toeroepen door aan tonen hoe sterk de steun voor lidmaatschap van de EU is”, zo staat in de tekst die rond middernacht al door 2.002.343 Britten werd ondertekend. “Een tweede referendum zal er misschien niet komen, dus stem nu.”

De mogelijkheid om een nieuw referendum te organiseren, werd vorige week nog verworpen in het Lagerhuis. Bij het brexitreferendum dat in 2016 plaatsvond, stemde een meerderheid van de Britten voor een uitstap uit de EU.

De onderhandelingen van de Europese leiders over het Britse verzoek tot uitstel van de brexit verliepen moeizamer dan verwacht. Omstreeks 20.45 uur lastte voorzitter Donald Tusk een korte pauze in. De besprekingen werden na het diner voortgezet en pas rond half twaalf 's nachts werd in afwezigheid van de Britse premier May een akkoord bereikt.

De leiders bogen zich in Brussel over het verzoek van hun Britse ambtgenoot Theresa May om het Britse vertrek uit de Europese Unie uit te stellen tot 30 juni. Gepland was dat Tusk omstreeks 19.00 uur het resultaat van die besprekingen zou meedelen, maar dat script lag al snel aan diggelen. Voor het eerst sinds de start van het hele brexitproces hebben de andere lidstaten moeite om een gemeenschappelijk standpunt tegenover Londen vast te leggen.

Bij aanvang van het debat leek een groot deel van de leiders in te stemmen met een uitstel tot 22 mei, de dag voor de start van de Europese verkiezingen. Voorwaarde leek wel dat het Britse parlement volgende week alsnog het terugtrekkingsakkoord zou goedkeuren. Daarna deden ook andere scenario's en data de ronde. 7 mei bijvoorbeeld, enkele dagen voor de top in het Roemeense Sibiu waar de leiders de blik op de toekomst van het Europese project willen richten. 

De ambassadeur van Bulgarije bij de EU, Dimiter Tzantchev, deelde op Twitter een foto van een discussie tussen onderhandelaars in de gangen van het Europagebouw. Volgens Britse krant The Guardian zijn onder anderen de Britse onderhandelaars Sabine Weyand en Stephanie Riso, evenals de Nederlandse en Ierse ambassadeurs bij de EU, Declan Kelleher en Robert de Groot, te zien samen met een aantal hoge EU-functionarissen.

Het geplande debat over de Europese aanpak van China wordt uitgesteld naar morgen. De Europese leiders zullen dan van gedachten wisselen over een meer assertieve houding tegenover Peking, dat de laatste jaren zijn economische macht en politieke invloed steeds meer heeft laten gelden.

Ook het Europees economisch beleid, klimaatverandering en de aanpak van fake news passeren morgen de revue.