Geens zat met zijn collega’s uit Frankrijk, Duitsland, Italië, Luxemburg, Nederland en Spanje samen in het Egmontpaleis. De vergadering wordt ook wel de Vendôme-groep genoemd, naar de plaats in Parijs waar ze in november vorig jaar de eerste keer samenkwamen.

De ministers en staatssecretarissen bogen zich over twee actuele thema’s. Het eerste is dat van de buitenlandse IS-strijders die in kampen in Syrië zitten. Het thema was enkele weken geleden brandend actueel, nadat Amerikaans president Donald Trump aankondigde dat de VS hun troepen uit Syrië zouden terugtrekken. Trump dreigde ermee om 800 IS-strijders die in Syrië door de VS worden vastgehouden, vrij te laten als de Europese landen die strijders niet terughalen en berechten. De vrees bestaat dat de Syriëstrijders op vrije voeten zouden komen en zouden terugkeren om aanslagen te plegen.

De ministers bespraken verschillende opties over vervolging, berechting en strafuitvoering. Ieder land beslist uiteindelijk zelf, maar het is duidelijk dat die keuzes ook een invloed zullen hebben op de andere landen. Daarom werd afgesproken dat de ministers elkaar op de hoogte zullen houden van de laatste ontwikkelingen.

In ons land is de regering van lopende zaken voorstander van een vorm van internationale berechting van meerderjarige IS-strijders met de Belgische nationaliteit, in overleg met andere landen die met hetzelfde probleem kampen. De jihadisten zouden dan worden vastgehouden in detentiekampen in de regio. “We zullen er alles aan doen om een terugkeer te vermijden”, sprak premier Charles Michel in februari.

Vrijheid van meningsuiting

Geens en co. bogen zich ook over de aanpak van hate speech op het internet en de samenwerking met de providers. Dat thema kwam weer volop in de aandacht na de terreuraanslag in Christchurch van anderhalve week geleden. De dader postte een manifest voor zijn aanslag online en streamde live op het internet hoe hij een bloedbad aanrichtte in twee moskeeën in de Nieuw-Zeelandse stad.

Na die aanslagen merkte minister Geens op dat de politie vandaag reeds de aanwezigheid van hate speech op het internet van dichtbij screent. Op Europees niveau is er een gedragscode gesloten met de grote providers. “Maar qua strafbaarheid zijn we nog altijd niet ver genoeg, omdat we bang zijn van de vrijheid van meningsuiting”, stelde Geens. Hij doelde daarmee op een arrest van het Grondwettelijk Hof dat een bepaling vernietigde die ervoor zorgde dat de verspreiding van boodschappen tot het aanzetten van terreur als een misdrijf op zich werden beschouwd.

In Duitsland gelden strengere regels. Daar zijn providers verplicht om op melding van een burger snel illegale content en hate speech op het internet te verwijderen. In Frankrijk ligt een gelijkaardig voorstel voor.

E-evidence speelt een centrale rol in de Europese raad en voor de Europese ministers van Justitie. Het draait erom dat rechters, procureurs, speurders en providers een juridische oplossing nodig hebben om toegang tot internetdata, zoals communicatie via WhatsApp of Facebook, binnen een misdaadonderzoek te reguleren. Momenteel wordt op Europees niveau gediscussieerd over een ontwerp van wetgeving. De ministers focusten zich op de onderhandelingen met de Verenigde Staten om conflicten tussen de Amerikaanse wetgeving en de toekomstige Europese regels te voorkomen.