Dendermonde ontsnapt aan nieuwe Great Escape

Sleutelbossen zullen nog jaren een kwetsbaar onderdeel blijven van het Belgische gevangeniswezen, zegt criminoloog Brice De Ruyver. "Het is niet meer van deze tijd, sleutels in gevangenissen. Het zijn incidenten die je kunt missen als kiespijn. Maar het kan nog twintig jaar duren totdat alle gevangenissen zijn vernieuwd".

Volgens Laurent Sempot, de woordvoerder van de dienst Gevangeniswezen, werd de verdwijning van de sleutel in Dendermonde "vrij onmiddellijk opgemerkt". Het incident gebeurde twee weken geleden, in de nacht van zaterdag op zondag. "Zaterdagavond was de sleutel er nog, zondagochtend bij de routinecontrole was hij verdwenen", aldus Sempot. Daarna werden meteen maatregelen genomen. Het slot van de bewuste deur werd vervangen. Hoe de sleutel is verdwenen is nog onduidelijk. Het ministerie van Justitie houdt er rekening mee dat hij is gestolen door een corrupte cipier. De politie is een onderzoek begonnen.

Buitenronde

Het ging om de sleutel die toegang geeft tot de buitenronde, een zone tussen de afgeschermde wandelzone voor gedetineerden en de buitenmuur. De buitenronde is een open gang waar geen gevangenen mogen komen, omdat het van daaruit betrekkelijk eenvoudig is om over de naastgelegen gevangenismuur te klimmen.

De verdwijning van de sleutel roept weer vragen op over de veiligheid van de gevangenissen, maar volgens criminoloog De Ruyver is het incident niet van dezelfde orde als eerdere problemen. "Ditmaal is het geen structureel probleem, maar een individuele kwestie van vergaande slordigheid of kwade wil. Dat is zeer erg natuurlijk, maar er is niets gebeurd, niemand is ontsnapt." Ook Luc Neirynk, die bij het ACV het gevangenispersoneel vertegenwoordigt, maakt een onderscheid met eerdere incidenten. "Er is adequaat gereageerd dit keer. Het is goed opgevolgd."

In de nieuwe gevangenissen die België krijgt zullen geen sleutels meer te vinden zijn. "Er komen overal badges", zegt Sempot van de dienst Gevangeniswezen. Het voordeel hiervan is dat elke cipier een persoonlijke badge krijgt, die bij vermissing of misbruik gedeactiveerd wordt. Bovendien hoeven dan geen sloten meer vervangen te worden.

Markant is dat deze zomer in Dendermonde al een nieuwe gevangenis-met-badges operationeel had moeten worden, ter vervanging van de oude gevangenis. Maar de bouw van het nieuwe detentiecentrum heeft jaren vertraging opgelopen. De bouw is nog niet eens begonnen.

Het oude gebouw heeft een kwalijke reputatie als het om veiligheid gaat. De gevangenisleiding had al voor de grote uitbraak van 2006 vergeefs geklaagd over sterk verouderde veiligheidsvoorzieningen. Na de Great Escape gaf justitieminister Onkelinx (PS) toestemming voor enkele hoognodige verbeteringen, zoals het vervangen van houten celdeuren door stalen exemplaren en de installatie van een net op de luchtplaats om ontsnapping per helikopter te belemmeren.

Omgekocht

Onder het personeel van de gevangenis heeft het incident de nodige onrust gebracht. Cipiers vermoeden dat een van hen is omgekocht, omdat de sleutel werd bewaard in een kastje op de centrale cipierspost. Geruchten doen de ronde dat vrienden van de Albanese crimineel Ceni tussen de 15.000 en 50.000 euro zouden hebben betaald aan iemand die in de gevangenis werkt.

Het trauma van de vorige grote ontsnapping duikt wel weer op. Zeven jaar geleden verdween er geen sleutel, maar wisten twee Oost-Europese beroepscriminelen het gammele slot van hun oude celdeur te forceren. Ze gijzelden daarna de drie cipiers door een van hen met een scherp voorwerp te bedreigen. Met de sleutelbos die ze van de cipiers afnamen openden ze 130 cellen. Opvallend was dat slechts 28 gedetineerden van de gelegenheid gebruikmaakten om te vluchten.