Direct naar artikelinhoud

Comeback kid Ben Affleck scoort met intelligente thriller

De politieke thriller Argo is het verhaal van Amerikanen in een dramatische noodsituatie die terug naar huis worden gebracht. En voor acteur-regisseur Ben Affleck is de film niets meer of minder dan een wedergeboorte, die opnieuw uitzicht biedt op de appreciatie van Oscar.

Opnieuw, want Ben Affleck (40) heeft thuis al een Oscarbeeldje staan. In 1998 kreeg hij, samen met jeugdvriend Matt Damon, de Oscar voor het beste scenario voor Good Will Hunting van regisseur Gus Van Sant. Toen Sylvester Stallone indertijd, als onbekend en arm acteur, zijn scenario voor de eerste Rocky-film weigerde te verkopen zolang hij niet zélf de hoofdrol mocht spelen, zal hij wel nooit vermoed hebben dat zijn voorbeeld, zo'n twintig jaar later, gevolgd zou worden door twee jonge acteurs, die bij gebrek aan interessante aanbiedingen dan maar zelf een scenario begonnen te schrijven. En ze kregen het ook nog verkocht, met zichzelf in de cast. Good Will Hunting werd een kassucces en won twee Oscars en een Golden Globe.

Die prille triomf legde gelukkig geen hypotheek op de vriendschap tussen beide acteurs. Ze runnen nog altijd samen het productiebedrijf Pearl Street Productions en wonen op wandelafstand van elkaar. Maar hun acteercarrières gingen in de late jaren 90 wel een andere richting uit. Matt Damon draaide The Rain Maker van Francis Ford Coppola en Saving Private Ryan met Steven Spielberg, terwijl Ben Affleck aan de slag ging in grootschalige actiefilms, zoals Armageddon en Pearl Harbor van Michael Bay, die weliswaar scoorden aan de kassa, maar niet bepaald omarmd werden door de filmpers.

Zijn reputatie als acteur ging nog meer de dieperik in toen de dure stripverfilming Daredevil in 2003 ondermaats presteerde en het duurde niet lang of er werd over Ben Affleck méér geschreven in de tabloids dan in de vakpers. Dat had toen vooral te maken met zijn relatie met Jennifer Lopez. Hun celebrity supercouple resulteerde in het porte-manteauwoord Bennifer, zoals dat later ook zou gebeuren bij Brangelina (Brad Pitt & Angelina Jolie) en TomKat (Tom Cruise & Katie Holmes). De romantische komedie Gigli, die Affleck en Lopez samen draaiden in 2003, werd een regelrechte flop en de acteur kreeg het ook nog zwaar te verduren toen hij zijn opwachting maakte in een videoclip voor de song 'Jenny from the Block' van J.Lo, waarin hij haar legendarische, welgevormde derrière zoende. Dat zal op dat moment best aangenaam geweest zijn, maar inmiddels kijkt Ben Affleck op dat jaar 2003 terug als "the annus horribilis of my life". Helemaal verschrikkelijk was dat jaar nu ook weer niet, want op de set van Daredevil had hij actrice Jennifer Garner leren kennen. Ze trouwden in 2005 en hebben inmiddels drie kinderen: Violet, Seraphina en Samuel.

Uitfiltreren

Sprong voorwaarts naar eind 2012. In het magazine Time krijgt Ben Affleck een uitgebreid profielartikel met als titel Mr. Serious en de bevestiging als "the force behind one of the year's best movies". Niet slecht voor iemand die een decennium eerder alleen nog maar als tabloid fodder bekeken werd. In het vakblad The Hollywood Reporter kreeg hij een coververhaal waarin zijn wederopstanding bevestigd wordt met de titel Rebirth of Ben en de omschrijving: "From has-been to Hollywood's hot director". Kortom, Ben Affleck is de nieuwe comeback kid.

Die wedergeboorte is er natuurlijk niet zomaar gekomen. Na het Bennifer-debacle had Affleck besloten dat hij zijn lot weer in eigen handen wou nemen. Net zoals hij indertijd het scenario van Good Will Hunting was beginnen schrijven om aan betere rollen te geraken, besloot hij zichzelf opnieuw uit te vinden als regisseur. Dat deed hij in 2007 met Gone Baby Gone, een sterk kidnapdrama waarin hij niet zelf meespeelde, maar de hoofdrol overliet aan zijn broer Casey Affleck. In 2010 volgde het harde misdaaddrama The Town, waarin hij de taken van regisseur, coscenarist en hoofdvertolker combineerde. En nu is er dus Argo, een politieke thriller die op Metacritic.com een score van maar liefst 86 (op 100) liet noteren. En die nu reeds getipt wordt als Oscarkandidaat.

De titel zou ontleend zijn aan een CIA-grapje: een samentrekking van "Ah, go fuck yourself", maar dat wordt in de film niet als dusdanig gebruikt. De CIA speelt wél een belangrijke rol in dit op ware feiten gebaseerde verhaal, waarin Affleck de hoofdrol speelt als Tony Mendez, een CIA-agent gespecialiseerd in 'exfiltratie'. Zo'n exfil guymoet alles in het werk stellen om medestanders heelhuids uit vijandelijk gebied te laten ontsnappen.

Voor het scenario werd gebruik gemaakt van het artikel Escape from Tehran, in 2007 gepubliceerd in Wired Magazine. Die ontsnapping dateert van 1980, maar was meer dan een kwarteeuw classified information gebleven. De film begint in november 1979, op het hoogtepunt van de Iraanse revolutie. De sjah, de voormalige leider van Iran, is het land uitgevlucht naar de States, maar de religieuze leiders en hun Revolutionaire Wacht vragen zijn uitlevering. Om die eis kracht bij te zetten, wordt de VS-ambassade in Teheran bestormd. Het gebouw wordt bezet en het personeel gegijzeld. Een bijzonder traumatische periode volgde, want het zou in totaal welgeteld 444 dagen duren vooraleer de meer dan vijftig gegijzelde Amerikanen zouden vrijkomen.

Die bestorming en de daaropvolgende gijzeling zijn niet het onderwerp, maar wel de achtergrond van Argo. Omdat de feiten inmiddels meer dan dertig jaar oud zijn, begint de film met een korte historische schets (via foto's, archiefbeelden en zelfs tekeningen) van wat er toen precies gebeurd is.

Vlak vóór de bezetting van de Amerikaanse ambassade waren zes personeelsleden gevlucht naar de ambtswoning van de ambassadeur van Canada. Omdat de Revolutionaire Wacht niet precies wist hoeveel Amerikanen in de ambassade werkten, was het zestal dus voorlopig veilig. Maar hoe zouden ze Iran uitgeraken? Dat is het verhaal dat in Argo verteld wordt. Het voorstel waarmee CIA-agent Tony Mendez op de proppen kwam, was zo onwaarschijnlijk dat het de omschrijving Only in Hollywood dubbel en dik verdient. Maar het is dus wel degelijk echt gebeurd én het had ook nog eens alles met Hollywood te maken.

Extra spannend

Geheimagent Mendez stelt voor om snel een totaal fictief filmproject, de sf-thriller Argo met ruimteschepen en aliens, op stapel te zetten. Compleet met een producer (rol van Alan Arkin), een andere Hollywoodveteraan (rol van John Goodman), een productiekantoor, audities én publiciteit in de vakbladen. Net echt. Eens dat gebeurd is, zal Mendez (met een Canadees paspoort) naar Teheran vliegen en daar zijn landgenoten opzoeken. Zij krijgen elk ook een nieuwe Canadese identiteit én een nieuwe job. Ze zijn zogezegd naar Iran gekomen om locaties te zoeken voor het filmproject Argo. Als dat werk achter de rug is, zullen ze het vliegtuig opstappen, richting Canada.

Lukt dat? Ach, laten we niet onnozel doen. Indien deze ongelooflijke ontsnappingstactiek niét gewerkt had, dan was deze film er nooit gekomen. Wat Argo - met als slogan 'The movie was fake. The mission was real' - zo buitengewoon maakt, is dat de film toch onwaarschijnlijk spannend blijft. En dat hij een indrukwekkende evenwichtsoefening uitvoert tussen politieke thriller, historisch drama én satire, want de manier waarop Hollywood hier afgeschilderd wordt, levert heel wat grappige momenten op. Het succes van Argo heeft dus zeker ook met dat aspect van 'film in de film' te maken.

Is Argo een waarheidsgetrouwe weergave van hoe het indertijd allemaal verlopen is? Natuurlijk niet, dit is een speelfilm, geen documentaire en niet eens een docudrama. De filmmakers hebben zich dus de nodige creatieve vrijheid gepermitteerd om deze fascinerende thriller extra spannend te maken. Maar zelfs dat past binnen de vertelling, want Argo is ten slotte ook een verhaal over de magie van het filmmaken. Een soort liefdesbrief aan de Droomfabriek, die zelfs met een totaal fictief project echte levens kan redden.