Creatief boekhouden: hoe de regering in een oogwenk 1,3 miljard vindt
De Europese Commissie maakte vorige donderdag bekend dat België minstens 1,2 miljard euro extra moet besparen om de Europese budgetnormen te halen. Vier dagen later is dat gat al dichtgereden. Enkele helikopters elders boeken, de NMBS op haar centen laten wachten, wat facturen doorschuiven en klaar is Kees.
Eurocommissaris Olli Rehn stelde de Belgische regering voor de keuze: of structureel besparen voor een bedrag van 1,2 miljard tot 2 miljard euro, of tijdelijk de uitgaven bevriezen tot de volgende begrotingscontrole eind februari. Zo niet, dan dreigde een Europese boete. De regering koos omwille van de tijdsdruk - deze ochtend moet Rehn het Belgische antwoord binnen hebben - voor de tweede optie.
Eerst lieten minister van Begroting Olivier Chastel (MR) en minister van Financiën Steven Vanackere (CD&V) hun experts speuren naar mogelijke begrotingsmeevallers. "De helikopters!", herinnerde de pienterste onder hen zich. Defensie had vorige maand gemeld dat de productie van de NH-90-helikopter, de opvolger van de bekende Seaking, vertraging opliep. Daardoor zouden er geen zeven, maar slechts vier van de acht toestellen dit jaar geleverd worden. De rest volgt volgend jaar.
"Volgens de Europese begrotingsregels moet het bedrag van de aankoop pas in de begroting worden opgenomen in het jaar van levering", weet onze expert. Voor de begroting 2012 betekent dat meteen een quick win van 102 miljoen euro.
Uitgaven blokkeren
Stap twee: alle uitgaven die enkele weken kunnen wachten, worden geblokkeerd. De NMBS doet de grootste inspanning en moet het voorlopig stellen zonder een bedrag van 400 miljoen euro dat het beheerscontract voorzien had. Of dat uitstel de infrastructuurwerken van het spoor zal vertragen, kon NMBS-netwerkbeheerder Infrabel gisteren nog niet inschatten.
Een andere grote bijdrage, 280 miljoen euro, komt van de begrotingspost 'interdepartementale voorziening', waaruit ministers kunnen putten in het geval van een onvoorziene uitgave. Worden verder bevroren: de kredieten voor het federale investeringsprogramma (120 miljoen euro op een totaal van 150 miljoen), ontwikkelingssamenwerking (100 miljoen) en het Veiligheidsfonds.
Eén rondzendbrief is voldoende voor het financiële mirakel. De FOD Begroting werkte afgelopen weekend aan die brief, met alle precieze maatregelen voor elk van de overheidsdepartementen. De lijst gaat naar Europa en zal ook in het staatsblad worden gepubliceerd. Op die manier geeft België aan Europa een garantie dat er "een juridisch afdwingbare basis is voor de maatregelen", klinkt het in regeringskringen.
Alle inspanningen samen zijn goed voor een bedrag van 1,3 miljard euro, dus voldoende om Olli Rehn tot eind februari zoet te houden. De bevolking hoeft er niets van te voelen. "De bevriezing van de uitgaven zal pijnloos zijn", zo verklaarde een tevreden minister Chastel op de Franstalige tv. "Er zal geen impact zijn voor de burgers", verzekerde ook zijn partijvoorzitter Charles Michel.
Kicking the can down the road heet de gebruikte techniek in financieel jargon: een geldprobleem uitstellen om het niet bij de wortel te moeten aanpakken. De grote doorschuifoperatie verhoogt zo wel de druk op de begrotingscontrole van eind februari. Dan zal de regering moeten beslissen op welke manier er echt bespaard gaat worden. Dat zal gebeuren "op basis van nieuwe parameters en cijfers", klinkt het in de Wetstraat. Dat zoiets pijnloos kan gebeuren, gelooft echter niemand.
Lagere groei
De uitdaging is dubbel. Niet alleen zal de begrotingscontrole een permanent alternatief moeten vinden voor de tijdelijke inspanning van 1,3 miljard euro. Ze zal ook rekening moeten houden met lagere groeiprognoses. Terwijl de federale regering officieel nog uitgaat van 0,8 procent economische groei, zien de meeste experts geen groei meer. Dat heeft lager dan geraamde belastinginkomsten tot gevolg en wellicht hogere werkloosheids- en andere sociale uitgaven.
De financiële hocus pocus van de voorbije dagen zal dus niet kunnen verhinderen dat de regering straks nog diep moet snijden om het Belgische begrotingstekort structureel onder de Europese norm (3 procent van het bbp) te duwen. Voor een budget in evenwicht - wat volgens economen noodzakelijk is gezien de stijgende vergrijzingskosten - zal Vadertje Staat de broeksriem nog een stuk strakker moeten aanhalen.