'Sociale inspectie. Papieren aub'

Van bouwwerven waar iedereen op de vlucht slaat, tot restaurants waar de keuken plots gevuld is met ongewilde gasten of waar het personeel met de noorderzon lijkt verdwenen omdat iedereen er plots klant is. In haar bijna zes jaar als inspectrice voor de sociale inspectie heeft Manu (38) het allemaal meegemaakt. "En je moet het allemaal maar geloven", lacht Manu.

Gisterenmiddag iets na elf uur. Manu komt samen met de andere inspecteurs van politie, sociale inspectie, FOD Financiën en de Dienst Vreemdelingenzaken samen in het commissariaat van Etterbeek. Plastic bekertjes met koffie en koekjes gaan rond, terwijl het programma wordt bekeken. Tot 22 uur zullen ze met z'n zevenen kruideniers, kleine zelfstandigen en nachtwinkels afschuimen in Etterbeek.

Dat de actie tegen kleine zelfstandigen is gericht, is geen toeval. "Sommige sectoren zijn nu eenmaal gevoelig voor zwartwerk en illegalen. Ook de bouw en de horeca behoren tot de klassiekers: we hebben ooit zestien illegalen van een werf geplukt", vertelt hoofdinspecteur Marc Noé van de lokale politie.

Iets na twaalf. De inspectie valt binnen bij een kruidenier in de Louis Hapstraat in Etterbeek. Marc en Alain gaan pas als laatste naar binnen. "Niet te veel politie, want anders worden ze nerveus", zegt Christian (46), al meer dan tien jaar inspecteur voor de FOD Financiën. De ploeg raakt alleen met wat puzzelwerk binnen in het piepkleine winkeltje. "Sociale inspectie. Papieren aub", zegt Manu tegen de jonge kerel achter de kassa.

Hoewel een controleploeg nooit echt welkom is, gedraagt de jongeman zich voorbeeldig. Dat komt allicht door de aanwezigheid Marc (52) en broer Alain (45). "Samen goed voor vier meter en 250 kilogram. Niet echt het gestalte die je wilt aanvallen", lacht Marc. "Niet overdrijven Marc, 220 kilo is ook al goed", lacht Alain.

"De verblijfs- en arbeidskaart van de jongeman is in orde", zegt Manu. Terwijl vinden Alain en Marc achteraan een rotte matras. Alleen een laken verraadt dat de bruine matras daadwerkelijk wordt beslapen tussen de rekken conserven, groenten en drank. "Dit is een winkel en geen appartement", tikt Marc de jongeman op de vingers.

Zwarte boekhouding

Het inspectieteam richt zijn pijlen op een kruidenier aan de Waversesteenweg. Ook nu weer is de man achter de toonbank van Indische afkomst. "De branche is helemaal in handen van Indiërs en Pakistanen", zo weet Marc. De 19-jarige V.A. kijkt verbaasd toe hoe de inspecteurs binnenvallen. Schrikken doet hij niet, want in mei kreeg hij ook al eens bezoek van Marc en Alain. Net zoals toen stellen ze vast dat V.A. illegaal in het land verblijft. "Wij kunnen alleen maar vaststellen. Dat wil niet zeggen dat het verloren moeite is, want tot 50 procent werkt hier nog altijd illegaal. Het is belangrijk om te tonen dat we hen in de gaten houden", zegt Marc.

Marianne, een warm ingeduffeld besje dat amper boven de toonbank uitkomt, treedt op in naam van de Dienst Vreemdelingenzaken. Volgens zijn papieren is de regularisatie van de jongeman in behandeling. "Ik weet niet zeker of hij echt de persoon is die vermeld staat op de papieren, maar daar kan ik nu weinig aan doen. Alleen op het gemeentehuis van Etterbeek hebben ze zijn foto."

"Waar is je chef? Als hij niet komt, zullen we de winkel moeten sluiten", legt Manu uit. Die chef blijkt zijn oom te zijn en komt net op tijd opdagen. De man is niet aan zijn proefstuk toe, want Christian heeft achter de toonbank een boek gevonden waarin de zwarte boekhouding van naaldje tot draadje werd genoteerd. "Die cijfers zullen we vergelijken hun officiële versie", zegt Christian.

'Oei oei, Afrikanen'

Alain en Marc zijn inmiddels begonnen met de vernietiging van de producten die niet langer houdbaar zijn. Chilisaus, spekjes, koekjes en chips: in elke winkel worden de vervallen producten genadeloos uitgegoten in een vuilniszak. "Voor alle zekerheid" gieten Marc en Alain daarna bleekwater over de producten. "Dat is een lekkere cocktail", lacht Marc. Nog meer hilariteit bij het buitengaan, want op de koop toe hoort de zaak vandaag gesloten te zijn op haar sluitingsdag. "Nòg een boete", mompelt Christian.

Op naar de volgende halte: de African shop. "Oei oei, Afrikanen. Hier gaan we wat tegenkomen", waarschuwt Alain. Woorden die al snel weer worden ingeslikt, want de uitbaatster, van Congolese afkomst, blijkt helemaal in orde te zijn. Of toch bijna: "Ze heeft een mooie kassa, maar er zit geen papier in", ziet Christian. Geen unicum, want op het einde van de dag blijkt amper een winkel in orde te zijn met de boekhouding.

Een topdag voor de FOD Financiën, maar voor de sociale inspectie een magere buit. "Een illegaal, een persoon die werkt terwijl hij steun krijgt van het OCMW en twee zwartwerkers", somt Marc op. "We hadden er eigenlijk meer van verwacht."